Niektóre zwyczaje i tradycje wielkanocne są charakterystyczne tylko dla danego regionu, a nawet miasta, inne - są powszechnie znane i kultywowane, albo przetrwały do dzisiaj w nieco zmodyfikowanej formie, jak np. pogrzeb żuru i śledzia, wieszanie Judasza, Siuda Baba czy kurek dyngusowy. O różnych zwyczajach wielkanocnych w tradycji ludowej w Wielką Sobotę rozmawialiśmy z etnografką prof. Katarzyną Smyk.
Do tego w audycji:
-
Co łączy petardy, tramwaje i Wielkanoc? Augusta i 30 stacji krzyżowych. Łączy je Warszawa. Nie zapominajmy też o Śmigusie-Dyngusie w poniedziałek i tradycji polewania się perfumami czy oblewaniem wiadrami (!) wody w autobusach jadących np na Chomiczówkę. O tym, jak przed wiekami Wielkanoc obchodzili warszawiacy i jak samo święto kształtowało stolicę opowiadała Hanka Warszawianka, czyli dziennikarka i varsavianistka Hanna Dzielińska.
06:15 Warszawska Wielkanoc01.mp3 Wielkanoc w Warszawie - Olga Pasińska spaceruje z Hanką Warszawianką (Poranek Dwójki)
- odwidzimy też okolice Sieradza, aby sprawdzić, jak tam przygotowuje się obchody Wielkanocy. Choć przygotowania do Świąt Wielkiej Nocy w wielu regionach naszego kraju na pozór wyglądają podobnie, w rzeczywistości poszczególne regiony różnią się między sobą. O tym jak kiedyś - a jak dziś - obchodzą Święta Zmartwychwstania mieszkańcy okolic Sieradza w województwie łódzkim, a także o początkach swojej drogi rękodzielniczej opowiada twórczyni ludowa z Sieradzkiego - Aleksandra Adamas.
06:54 [i] Wielkanoc w Sieradzkiem.mp3 Wielkanoc w Sieradzkiem. Materiał Aleksandry Faryńskiej (Poranek Dwójkii)
- Przypomnieliśmy też dawne polskie tradycje wielkanocne, między innymi obrzęd turków. To najbardziej żywotny i charakterystyczny zwyczaj świąteczny na Podkarpaciu. Turki strzegą symbolicznego grobu Chrystusa od Wielkiego Piątku do Wielkiej Niedzieli. Oddziały formowane na wzór wojskowy nazywa się też strażnikami, kosynierami, bądź wojskiem kościuszkowskim, a występują one na terenie Polski południowo-wschodniej, a zwłaszcza w miejscowościach: Grodzisko, Gniewczyna, Świętoniowa, Jagiełła, Pruchnik, Radomyśl nad Sanem, Majdan Zbydniowski, Dzikowiec, Jelna i inne. O obrzędzie turków w archiwalnym nagraniu mówią Franciszek Kraus, Stanislaw Bartnik, Józef Baj i Ryszard Czerwonka.
06:57 _PR2_AAC 2022_04_16-08-39-16 turki.mp3 Dawni strażnicy Grobu Pańskiego, turki (Poranek Dwójki)
- w "Źródłosłowie" słuchamy o symbolice jajka
- poznaliśmy też szczegóły płyty "Rzeczy ostatnie" projektu Polskie Znaki z repertuarem pogrzebowym i wielkopostnym. Choć dziś już tego nie odczuwamy, niegdyś czas postu, zwłaszcza Wielki Post był niezwykle ważnym okresem w życiu społeczności. Rygorystyczne zasady dotyczące umartwiania się, refleksji nad życiem doczesnym i śmiercią miały pomóc w wejściu w najważniejsze momenty w obrzędowości ludowej – takie jak Wielkanoc, ale i przygotować na ostateczność, oswoić z nieodwracalnym – przemijaniem i śmiercią. O tym mówi bogaty repertuar pogrzebowy, tak ważny w Wielkim Tygodniu. Z tym repertuarem postanowili zmierzyć się twórcy projektu Polskie Znaki i albumu „Rzeczy ostatnie”. O tym, jak przywracają świadome przeżywanie śmierci, mówią muzycy i producenci Radek Łukasiewicz, Janusz Zdunek oraz Jarek Ważny.
- a dla Słuchaczy do zdobycia był uznany i nagradzany album "Requiem ludowe" Adama Struga i zespołu Kwadrofonik.
PLAYLISTA
- Adam Strug Szła Panna z kościoła (pieśń kalwaryjska)
- Józef Haydn Siedem ostatnich słów Chrystusa na Krzyżu op. 51, IV. Eli, Eli, lama sabachthani? (Boże mój, Boże mój, czemuś mnie opuścił?)
- Adam Strug & Kwadrofonik Czemu tak rychło panie
- Infidelis Szlochany
- John Bull Melancholy Galliard Jean Rondeau
- Dziczka Szczasływaja taja put'
- Franz Schubert Psalm 23, D. 706, Gott ist mein Hirt, wyk. Ensemble Pygmalion, Bernarda Fink (śpiew), Raphael Pinchon (dyr.)
- Daniel Herskedal Sea Breeze Front
- Jan Sebastian Bach, Pasja wg Jana cz I "Aria Ach, mein Sinn" i chór "Petrus, der nicht denkt zuruck" Peter Davoren (tenor) + Monteverdi Choir i English Baroque Soloists dyr. John Eliot Gardiner
- Maria Pomianowska Ensemble Improwizacja na Wielką Sobotę
- Philip Glass Kwartet smyczkowy nr 3, „Mishima”, VI. Mishima / Closing, wyk. Kronos Quartet
- Julian Kytasty Cossack Lament
- Adam Strug & Kwadrofonik Powiem prawdę świecie Tobie
- J.S. Bach Ich ruf zu dir, Herr Jesu Christ Fred Thomas, Aisha Orazbayeva, Lucy Railton
- Gustav Holst In The Bleak Midwinter Sheku Kanneh-Mason, Isata Kanneh-Mason
- Christoph Graupner Kantata C-dur: Mein Herz schwimmt in Blut, wyk. Miriam Feuersinger (śpiew), Capricornus Consort Basel
- Kapela Brodów Nie masz na świecie nic szczęśliwszego
- Gabriel Faure Requiem - Pie Jesu Voces
- Sophia Jani I Kwartet smyczkowy „See the grass is full of stars”, II. Meditation Kontai Ensemble
- Wilhelm Gromes Glimmer of Hope
- Monodia Polska Ja wasz sercem jestem cały
- Cicada Dawn After Darkness
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 16.04.2022
Godzina emisji: 7.00
