Podczas gdy katolicy obchodzą Dzień Objawienia Pańskiego (zwany też świętem Trzech Króli), chrześcijanie obrządku wschodniego zasiadają do wigilijnego stołu, inaugurując świętowanie Bożego Narodzenia. Skąd wzięła się różnica w kalendarzu czy też w kalendarzach – gregoriańskim i juliańskim?
Na wstępie warto zauważyć, że w tym roku wielu grekokatolików obchodzi Święta wedle kalendarza gregoriańskiego (25.12). To kwestia ważna, poruszana na całym świecie.
- Temat jest aktualny i szeroko omawiany w środowisku greckokatolickim w Polsce i Ukrainie. W Wielu krajach Europy Zachodniej, ale i USA czy Kanadzie, kościół greckokatolicki obchodzi święta wedle kalendarza gregoriańskiego. W Europie Środkowo-wschodniej czekamy jeszcze na właściwy moment. Z jednej strony grekokatolicy nie chcą się odłączyć od pozostałych wiernych wschodniej tradycji, chcieliby to uczynić wspólnie. Trwają rozmowy i prawdopodobnie niebawem w Polsce i Ukrainie Kościół greckokatolicki przejdzie na kalendarz gregoriański.
Ksiądz mitrat Stefan Batruch wyjaśnił różnice między świętami stałymi a ruchomymi w obu kalendarzach liturgicznych. O ile bowiem Boże Narodzenie chrześcijan wschodnich zawsze wypada 2 tygodnie po 25.12 (czyli 7. stycznia), o tyle z Wielkanocą – świętem ruchomym – bywa różnie. Zdarzają się lata, kiedy przypada ona na ten sam dzień zarówno w kalendarzu juliańskim, jak i gregoriańskim, częściej jednak jest przesunięta o kilka tygodni. O wszystkim decyduje… pełnia księżyca.
Choć obchody świąt Bożego Narodzenia przypadają na różne terminy, mają wiele elementów wspólnych.
- Rzymscy katolicy przez 4 tygodnie przed Bożym narodzeniem przeżywają Adwent. Natomiast Kościele tradycji wschodniej świętowanie Bożego narodzenia poprzedza post zwany filipowym. Początek tego okresu przypada na 15 listopada, gdy wspomina się właśnie św. Filipa. Natomiast sens tego okresu jest podobna. Może w tradycji zachodniej akcent postawiony jest na oczekiwanie, w tradycji wschodniej na przygotowanie. Posty mają nas w sensie umysłowym, sensie duchowym, wewnętrznym, lepiej przygotować na t by lepiej, głębiej, świadomie przeżyć dane święto. To dotyczy zarówno Bożego Narodzenia, jak i Wielkanocy – tłumaczył ks. Stefan Batruch.
W kościołach odprawiana jest pasterka, w cerkwiach późnym wieczorem celebruje się uroczyste nieszpory, które wieńczy błogosławienie chlebów, wina, pszenicy i oleju. Pobłogosławiony chleb jest rozdawany wiernym. To ważny symbol – w wymiarze fizycznym bez pokarmu tracimy siły, ale potrzebujemy tez pokarmu w wymiarze duchowym.
- A czym jest ten pokarm duchowy? To właśnie duch optymizmu, duch nadziei, wytrwałości, pozytywnego myślenia widzenia dobra w często trudnych sytuacjach życiowych. Ten „chleb” jest nam potrzebny, dzięki niemu jesteśmy w stanie pokonywać przeciwności losu, ale zachęca nas on także do tego, by być ludźmi twórczymi, dynamicznymi. Patrzeć na otaczającą nas rzeczywistość w sposób pełny światła i nadziei.
Lublin, miasto przygraniczne, od dawien dawna był bramą dla wszystkich przybywających ze wschodu do Polski. W czasie 2022 roku stał się jeszcze ważniejszym punktem na mapie migracji na zachód.
- Miasta przygraniczne, jak Lublin, są drzwiami na Wschód i oknem na Zachód. Ukraińcy, którzy decydują się tu zostać, wnoszą cenne doświadczenie, swoje umiejętności, talenty twórcze w życie kulturalne i duchowe Lublina. Dzięki temu nasze miasto i jego mieszkańcy wiele zyskują. Stają się bardziej wrażliwi, tolerancyjni. Uświadamiają sobie, że te same doświadczenia można przeżywać na różne sposoby – podkreślał ks. Batruch.
Choć wojna wygnała wielu Ukraińców z ich ojczyzny, są wśród nich tacy, których tęsknota za rodziną gna z powrotem na ich ziemie. Wśród parafian naszego rozmówcy, wielu spędzi Święta właśnie w Ukrainie. Z rodziną, bliskimi, którzy zostali za wschodnią granicą.
- Ten dramat wyzwolił też ogromny potencjał pozytywnych energii. Cierpienie, którego doświadczają niewinni, wyzwoliło ogrom empatii i szczere sympatie oraz solidarność polsko-ukraińską. To wielkie błogosławieństwo. Mam nadzieję, że to wykorzystamy i to dobro przyniesie zwielokrotnione owoce.
W folkowym Poranku Dwójki także:
- Wystawa „W betlejemskiej stajence. Betlejki i szopki dolnośląskie” w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu – zestawienie szopek ze zbiorów bytomskiego muzeum z szopkami z Dolnego Śląska pochodzącymi ze zbiorów Muzeum Etnograficznego – Oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Muzeum Ziemi Kłodzkiej w Kłodzku.
05:51 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2023_01_07-07-49-54.mp3 Szopki górno- i dolnośląskie w muzeum Muzeum Górnośląskim w Bytomiu (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Boże Narodzenie u wschodnich chrześcijan. O kolędowaniu i kolędach z Huculszczyzny – życzących dla gospodarzy, przedchrześcijańskich z motywem słońca i księżyca, za zmarłych i apokryficznych opowiadali Roman Batkymchemycz twórca instrumentów ludowych takich jak trembity i rogi kolędnicze oraz kolędnik od pokoleń Wasyl Zełenczuk z Werchowyny.
07:21 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2023_01_07-08-15-23.mp3 Kolędowanie na Huculszczyźnie (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Rozmowa z muzykami zespołu Michalove wokół debiutanckiej płyty „RANO”, której premiera miała miejsce w tym tygodniu. Rodzinny zespół z zachodniego Pomorza od kilku lat aktywnie brał udział w warsztatach śpiewu tradycyjnego prowadzonych przez różnych nauczycieli, którzy badają i praktykują ukraińską muzykę tradycyjną. Na swojej pierwszej płycie zespół wykonał ulubione pieśni, poznane podczas takich warsztatów. O płycie Mariana Kril rozmawiała z muzykami zespołu Kubą i Justyną Bryzgalskimi.
06:52 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2023_01_07-08-39-37.mp3 Michalove o debiutanckiej płycie pt. "Rano" (Dwójka/Poranek Dwójki)
- Przypominamy cykl „Pierwsze kroki” – o tańcu zbójnickim mówił Krzysztof Trebunia-Tutka.
- Rozmowa z Heńkiem Małolepszym o płycie projektu Kosmiczni Warszawa i koncercie 13.01.
08:10 PORANEK DWÓJKI Dwojka 2023_01_07-09-14-46.mp3 Heniek Małolepszy o debiutanckiej płycie i planach grupy Kosmiczni Warszawa (Dwójka/Poranek Dwójki)
Słuchaliśmy:
7.09 Michalove Rano rano (3:19)
7.14 Nick Drake From the morning Demian Dorelli (5:03)
7.25 Luigi Boccherini Koncert wiolonczelowy C-dur, I. Allegro Sonia Wieder-Atherton, Françoise Rivalland, Amaryllis Billet
7.32 Gabriel Faure Mazurka B-dur Nicolas Stavy (2:13)
7.37 Dziczka Boh Predwecznyj narodywsja (3:11)
7.45 Aleksander Balanescu Waltz Balanescu Quartet (3:16)
7.55 Yann-Fanch Kamener Trio Mazurka (Cecile) (5:32)
8.02 Ludwig van Beethoven, Symfonia nr 2 D-dur op.36 cz IV Kammerakademie Potsdam dyr. Antonello Manacorda (6:17)
8.08 Adam Strug Rodzi się w Betlejem Dziecię (4:50)
8.20 Hu-Wei Huang The Merry Shepherd Boy Lang Lang (1:30)
8.27 Juan Madera Castro La pollera colora Jairo Morales, Carlos Pino-Quintana, Georgina Oakes, Simon Reitmaier, Dominik Fluss, Markus Pechmann, Gustavo Ovalles, Leonardo Parodi (3:00)
8:33 Michalove Letiła zozula (3:48)
8.45 Irving Berlin Zenon Friedwald Tańcz mój złoty Warszawska Orkiestra Sentymentalna (2:43)
8.55 Trebunie-Tutki Urmuli Pożegnanie (4:59)
9.08 Kosmiczni Warszawa Co bez miłości (4:07)
9.18 Michalove Buło w batka (5:13)
9:25 Wernyhora Sam Pan u zloti (4:20)
9.38 Arvo Part Bogorodytse Dyevo Choir of King’s College, Cambridge (1:13)
9.47 Drewo Na Sijanskyj hori (4:13)
9.52 Lagartijeando & Minuk La Frontera (5:34)
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadził: Piotr Kędziorek
Data emisji: 7.01.2023
Godzina emisji: 9.30
