Grant Wood i amerykańskie wartości
Grant Wood należał do grupy malarzy działających w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, określanych mianem regionalistów. W latach trzydziestych, po krachu na giełdzie w 1929 roku i po wybuchu wielkiego kryzysu, regionaliści uzyskali wielką popularność, wpisywali się w patriotyczną propagandę i nurt amerykańskiego protekcjonizmu, faworyzującego wszystko co swojskie (rzecz jasna dotyczyło to wyłącznie kultury białych obywateli kraju). Stworzyli wizję patriotycznej prowincji, zgodnie z ówczesną polityką i jej retoryką, promującą kulturową izolację i rozpowszechnianie zdrowych, a zatem wyłącznie amerykańskich wartości.
Wyprawa się w głąb środkowych stanów
Grant Wood i jego koledzy malarze często wyprawiali się w głąb środkowych stanów. Podczas jednej z wizyt w Eldon Grant Wood natknął się na wiejską posiadłość, która zainspirowała go do namalowania obrazu. Był to typowy, niewielki domek farmerski - drewniany z elementami neogotyckimi, wybudowany w stylu, który amerykanie nazywają carpenter gothic (gotyk snycerski), albo rural gothic (wiejski gotyk). Ma bardzo prostą i surową konstrukcję, jedynym elementem dekoracyjnym jest w nim ostrołukowe okno z drewnianymi, przypominającymi maswerki profilami, umieszczone na szczytowej ścianie pod dachem.
Hołd dla wartości czy ich parodia?
Kim według wizji malarza mieli być gospodarze farmy? Ubrani są bardzo skromnie, wręcz purytańsko. Fartuch kobiety z drobnym nadrukiem i bluzka z białym kołnierzykiem i broszką przypominają wzory dziewiętnastowiecznej mody. Mężczyzna przedstawiony jest w roboczych spodniach i trzyma widły. Prezentuje je tak, jak królowie na oficjalnych portretach berła, lub święci swoje atrybuty. Widły są tutaj oznaką farmera i identyfikacją modela, symbolem jego ciężkiej pracy. Całości tego poważnego, a zarazem idyllicznego obrazu dopełniają firanki w oknach i doniczki na parapetach. To skromni, surowi i pracowici farmerzy. Raczej pozbawieni poczucia humoru. Czy obraz był hołdem dla ich wartości i życia, czy parodią?
Status ikony XX wieku
"American Gothic" Granta Wooda uzyskał status ikony XX wieku, ale jego sława nie jest jednoznaczna. Nazywany bywa komiczną walentynką, a masowa kultura w licznych trawestacjach zamienia modeli z obrazu na coraz to inne postaci. Każda amerykańska para prezydencka jest upozowana na bohaterów Wooda (Melania Trump ma jednak zdecydowanie niepurtytański dekolt). Twarze idealnych farmerów z Iowa są też zastępowane fotografiami słynnych celebrytów, takich jak Angelina Jolie i Brad Pitt, czy postaci fikcyjnych - Wilmy i Freda Flinstonów, Kermita i Piggy czy Simpsonów. Mogą też mieć rysy każdego użytkownika internetu sprawnie posługującego się programami graficznymi.
Grant Wood, "American Gothic", 1930, Art Institute of Chicago
***
Tytuł audycji: Jest taki obraz
Prowadził: Michał Montowski
Gość: dr Grażyna Bastek
Data emisji: 19.11.2023
Godzina emisji: 14.45
mo
