W sierpniu 2020 roku, w setną rocznicę Bitwy Warszawskiej, Rozgłośnia Polskiego Radia w Rzeszowie przedstawiła premierę słuchowiska pod tytułem "Biuro Cytadela". Rok 2020 był rokiem genialnego kryptologa Jana Kowalewskiego. 2022 jest z kolei rokiem 130. urodzin Jana Kowalewskiego (24.10.1892-31.10.1965).
Słuchowisko opowiada historię zespołu młodych kryptologów, kierowanego przez podpułkownika Jana Kowalewskiego. Biuro Szyfrów mieściło się w warszawskiej cytadeli. W zespole wyróżniała się Helena Sobota i można przyjąć, że obok Kowalewskiego jest główną postacią sztuki.
Reżyser "Biura Cytadela" – Maciej Wiktor – debiutował nim w radiowym teatrze. Podejmując temat walki z bolszewikami, był przygotowany – ukończył m.in. filologię rosyjską, wielokrotnie bywał w Rosji, Zdążył poznać jej realia i system post-sowiecki. Metody walki przed stu lat, sposoby przekazywania tajnych wiadomości naturalnie się zmieniły. Ówczesne depesze zastąpiły działania w cyberprzestrzeni. Deszyfranci z czasów Bitwy Warszawskiej to dzisiejsi uczestnicy wojny informatycznej toczącej się w Internecie. Zapewne więcej wiemy na temat działania wywiadu w XX-leciu międzywojennym niż obecnego. Mechanizmy są te same.
Maciej Wiktor Foto: Polskie Radio Rzeszów/J. Piekło
W 2020 roku także Radio Łódź zrealizowało słuchowisko "Zagadka Jana K.", poświęcone "cichym" sprawcom polskiego zwycięstwa w wojnie 1920 roku. Główny bohater się nie pojawił. Historia została opowiedziana przez zdezorientowanych Rosjan. Powstał również spektakl Teatru TVP pod tytułem "Człowiek, który zatrzymał Rosję".
"Biuro Cytadela", słuchane w tych dniach, mocniej wybrzmiewa niż przed dwoma laty. To, co stanowiło jeszcze niedawno intrygującą opowieść o odległej przeszłości, stało się nagle przerażającą rzeczywistością, której jesteśmy świadkami.
W słuchowisku wystąpili między innymi aktorzy Teatru im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie.
***
Reżyseria – Maciej Wiktor
Realizacja akustyczna – Maciej Rosół
Muzyka – Jacek Chrobak
Premiera – 16.08.2020
Obsada:
Małgorzarta Pruchnik – Chołka – Helena
Michał Chołka – Jan Kowalewski
Kamil Dobrowolski – Marek
Paweł Gładyś – Staszek
Magdalena Kozikowska – Pieńko – Anna
Oraz
Małgorzata Iwanicka
Justyna Piekło
Roman Adamski
Tomasz Leszczyński
Jan Niemaszek
Robert Żurek
Przemysław Tejkowski
Mikołaj Wisz
Czas trwania – 40'36"
