Balony z Zachodu demaskują władzę

Ostatnia aktualizacja: 14.04.2012 16:17
W połowie lat 50. nad Polskę nadleciało setki tysięcy baloników. Niosły one rewelacje o systemie władzy, przekazane Radiu Wolna Europa przez wysoko postawionego byłego dygnitarza służb bezpieczeństwa.
Audio
Czerwiec 1956 r. Szczątki jednego z balonów, które od lutego 1955 r., z inicjatywy nowojorskiego Komitetu Wolnej Europy, wysyłano nad Polskę. Balony w pojemnikach przenosiły broszurę Za kulisami bezpieki i partii.
Czerwiec 1956 r. Szczątki jednego z balonów, które od lutego 1955 r., z inicjatywy nowojorskiego Komitetu Wolnej Europy, wysyłano nad Polskę. Balony w pojemnikach przenosiły broszurę "Za kulisami bezpieki i partii".Foto: PAP/CAF-Kazimierz Seko

To była jedna z największych afer w tajnych służbach PRL. Józef Światło, wysoki funkcjonariusz Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, m.in. wicedyrektor Departamentu X., w grudniu1953 roku uciekł na Zachód podczas podróży służbowej do Berlina Wschodniego.
Światło odsłania kulisy
Józef Światło, pracując dla bezpieki, odpowiadał m.in. za "czystość" szeregów PZPR. Jego słynna szafa pancerna zawierała "haki" na większość działaczy komunistycznych. - Trudno sobie wyobrazić lepsze źródło informacji. On aresztował marszałka Żymierskiego, Gomułkę, on znał całą sprawę aresztowania prymasa - podkreślał w Dwójce prof. Rafał Habielski. W audycji z cyklu poświęconego dziejom Radia Wolna Europa historyk opowiadał o rewelacjach Józefa Światły i o konsekwencjach jego pojawienia się na antenie RWE. Prof. Habielski omówił też spory w ówczesnym zespole Radia związane zarówno z kwestią wiarygodności byłego dygnitarza bezpieki, jak i - w sensie ogólniejszym - z prawem do współpracy z takim, obciążonym przecież tyloma przewinieniami, człowiekiem.
Józef Światło występował w audycjach Radia Wolna Europa w cyklu "Za kulisami bezpieki i partii". Do końca nie zdawano sobie wówczas sprawy, jak bardzo to niepokoi władze w Polsce. - Nasłuch radiowy przepisywał wszystko. Był specjalny kurier na motocyklu, który po każdej audycji z kilkoma egzemplarzami tych rewelacji jechał do Belwederu, do Bieruta - opowiadał prof. Habielski.

Posłuchaj nagrań RWE z udziałem Józefa Światły w serwisie specjalnym Radia Wolności
Cuchnące balony
Od lutego 1955 za pomocą specjalnych balonów startujących z terytorium Niemiec (mogło ich być nawet milion) rozprowadzano w Polsce 40-stronicowe broszury zawierające wyciąg z rewelacji Światły. Ta bezprecedensowa akcja miała, według historyków, dalekosiężne dla sytuacji politycznej w Polsce skutki. Nic dziwnego zatem, że ówczesne media publiczne ostrzegały przez "cuchnącymi balonikami". W Dwójkowej audycji mogliśmy wysłuchać fragmentu pewnego frapującego felietonu radiowego z marca 1955 roku. Felietonistka, opisując ów balonikowy desant znad Niemiec i demaskując siły stojące za produkcją "plugawych" broszur, grzmiała: "Wydawcą broszury jest Komitet Wolnej Europy. Powszechnie wiadomo, co to jest Wolna Europa: ekspozytura amerykańskiego urzędu wojny psychologicznej, propagandowy instrument Adenaurowskiej polityki nienawiści do Polski!". Nie omieszkała również zauważyć oczywistych paralel między tą akcją a wcześniejszymi nalotami z Zachodu: "Amerkańscy dżentelmeni zdolni są do wszystkiego: do zrzucania z samolotów zatoksynowanych wszy i stonki ziemniaczanej"...
Zapraszamy do wysłuchania Dwójkowej audycji, w której również: profesor Konrad Tatarowski o ramówce RWE i o audycjach literackich Rozgłośni we wczesnych latach 50; fragmenty nagrań archiwalnych RWE (m.in. wystąpienia Światły).
Audycję przygotowały Ewa Stocka-Kalinowska i Joanna Szwedowska.

Posłuchaj nagrań Radia Wolna Europa w serwisie Radia Wolności>>>

Z okazji, przypadającej w tym roku, 60. rocznicy powstania Rozgłośni Polskiej RWE Program 2 Polskiego Radia przygotował 10-odcinkowy cykl audycji, których celem będzie przypomnienie roli i działalności w RWE polskich pisarzy i tworzonych przez nich audycji oraz programów. W ponad 40-letniej historii RWE tych nazwisk były dziesiątki: zarówno tych, którzy po wojnie nie powrócili do Kraju, jak i tych, którzy Polskę opuszczali w latach późniejszych. Chcemy również przypomnieć audycje i cykle literackie, które przez to czterdziestolecie istniały w ramówkach RWE.

Pierwszą audycję z tego cyklu poświęciliśmy poprzednikom RWE - rozgłośniom, które, omijając cenzurę, docierały do kraju. Zobacz więcej - posłuchaj audycji. Druga audycja natomiast dotyczyła  początków RWE. Zapraszamy do słuchania.

Czytaj także

Poprzednicy Radia Wolna Europa

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2012 08:08
Nim 3 maja 1952 zaczęła nadawać Rozgłośnia Polska RWE, w eterze działały inne stacje, które, omijając cenzurę, docierały do kraju. Dwójka zaprasza na cykl poświęcony Radiu Wolna Europa – Głosu Wolnej Polski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Niełatwe początki Radia Wolna Europa

Ostatnia aktualizacja: 17.03.2012 19:55
Nim 3 maja 1952 RWE rozpoczęło nadawanie regularnych audycji, Jan Nowak-Jeziorański musiał sprostać wielu trudnym wyzwaniom.
rozwiń zwiń