Aż cztery dni trwały w Dreźnie uroczystości pogrzebowe króla Polski i elektora Saksonii, Augusta II Mocnego, mimo że w dworskiej kaplicy złożono tylko serce władcy (ciało spoczywa na Wawelu, a wnętrzności w warszawskim kościele kapucynów). Żarliwa modlitwa poddanych i przepiękna muzyka jednego z dworskich kompozytorów, Jana Dismasa Zelenki, miały wyjednać odpuszczenie win królowi, który w ostatnich słowach wyznał: „Całe moje życie było jednym nieprzerwanym grzechem”.
Pełne ekspresji partie solowe Zelenka po mistrzowsku zestawił z dostojnością chóralnego kontrapunktu, partie instrumentalne uderzają barwnością, wrażenie piękna i splendoru potęgują grające parami instrumenty dęte. Muzyka zatrważająco obrazowo przekazuje pełen grozy tekst sekwencji Dies irae (Dzień gniewu): instrumenty smyczkowe drżą na słowa „Quantus tremor est futurum” („Jakiż będzie płacz i łkanie”), niczym cichy jęk brzmi duet Recordare, w którym alt z tenorem proszą, by Jezus pamiętał o zmarłym w dniu Sądu, aż wreszcie wybrzmiewa żałosna, ale kojąca Lacrimosa. Jednak chyba najbardziej niezwykłe brzmienie udało się Zelence uzyskać w części Domine, Jesu Christe, w której para fagotów przejmującą grą oddaje upadek dusz w głąb ciemności, o którym śpiewa chór, a zaraz potem rozbrzmiewa para fletów, gdy mowa jest o Archaniele Michale niosącym dusze ku świętej światłości.
Jeśli chcemy posłuchać rewelacyjnych, a wciąż mało znanych utworów Jana Dismasa Zelenki, najlepiej wybrać koncert prowadzony przez jego rodaka, Václava Luksa, którego misją stało się propagowanie twórczości do niedawna zapomnianego barokowego kompozytora. Założone przez Luksa zespoły Collegium 1704 i Collegium Vocale 1704 specjalizują się właśnie w prezentowaniu muzyki „czeskiego Bacha”, czym zyskują sobie międzynarodowe uznanie. A już prawdziwy deszcz nagród i pochwał spadł na zespoły po wydaniu ich płyty z Requiem D-dur, które wykonają na Wratislavii. Wśród znakomitych solistów warto zwrócić szczególną uwagę na sopran – Hanę Blažíkovą – obdarzoną przez naturę nie tylko talentem, ale i barwą głosu idealnie nadającą się do interpretacji barokowej muzyki.
Druga część koncertu będzie zgoła inna w nastroju, zabrzmi radosny Psalm 110 Dixit Dominus opowiadający o tryumfie Mesjasza. Nie jest pewne, z jakiej okazji młodziutki Händel skomponował to dzieło podczas podróży do Włoch, wiadomo, że pierwsze wykonanie utworu nastąpiło podczas uroczystych nieszporów w klasztorze karmelitańskim w Rzymie. Georg Friedrich, opracowując tekst wieczornej modlitwy brewiarzowej, posłużył się nowoczesnymi na początku XVIII wieku ariami, duetami, chórami i w oczywisty sposób przeniósł cechy świeckiej opery do muzyki sakralnej. Jego muzyka wręcz wibruje wspaniałą energią i teatralnym dramatyzmem, wymaga od wszystkich muzyków pełnego zaangażowania w ciągu całego utworu, a od solistów-śpiewaków rozmachu, zwinności i fenomenalnej precyzji, pełnej wigoru deklamacji oraz wielkiej ekspresyjności w lirycznych pasażach. Psalm Dixit Dominus przyczynił się do ogromnego sukcesu Händla we Włoszech i z pewnością nie mniej zachwyci publiczność Wratislavii Cantans.
Joanna Michalska/Wratislavia Cantans
Program:
Jan Dismas Zelenka Requiem D-dur ZWV 46; Georg Friedrich Händel Dixit Dominus g-moll HWV 232
Wyk. Collegium 1704, Collegium Vocale 1704, dyr. Václav Luks, Hana Blažíková - sopran, Alena Hellerová - sopran, Kamila Mazalová - alt, Václav Čížek - tenor, Tomáš Král - bas, Jaromír Nosek - bas
Na transmisję z 49. Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans zaprasza Klaudia Baranowska.
7 września (niedziela), godz. 19.00-22.30
mc
