Znaczenie konstytucji w państwie. Prof. Wróbel: jej powaga rodzi się w praktycznym znaczeniu

Świętujemy kolejną rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja. Prof. Włodzimierz Wróbel opowiedział w Programie 2 Polskiego Radia m.in. o tym jakie znaczenie ma dla nas świętowanie tego wydarzenia oraz co sprawia, że konstytucja cieszy się szczególnym szacunkiem w państwie.

Włodzimierz Wróbel jest sędzią Izby Karnej Sądu Najwyższego, pełni również funkcję kierownika Katedry Prawa Karnego Uniwersytetu Jagiellońskiego

Foto: Marcin Obara/PAP

• 233 lata temu przyjęto Konstytucję 3 maja.
• Był to drugi na świecie i pierwszy w Europie taki akt.
• Prof. Włodzimierz Wróbel podkreśla, że konstytucja powinna być przede wszystkim wspólnym punktem odniesienia.

3 maja 1791 roku Sejm Czteroletni po burzliwej debacie przyjął przez aklamację ustawę rządową, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była ona drugą na świecie i pierwszą w Europie ustawą regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli. Była ostatnią próbą ratowania Rzeczypospolitej. Dawała nadzieję na wzmocnienie państwa polskiego, w którym przez wieki dominowała zasada "liberum veto".

Konstytucja zapowiadała reorganizację sądownictwa, przewidując stworzenie stale urzędujących sądów ziemskich i miejskich oraz sprawujących nad nimi nadzór w drugiej instancji - Trybunału Koronnego i sądów asesorskich.

Święto Konstytucji 3 maja

Prof. Włodzimierz Wróbel powiedział w radiowej Dwójce, że znaczenie święta Konstytucji 3 maja zmieniło się na przestrzeni lat. - Tęskniłem za świętem, które będzie wspólnym, narodowym świętem o radosnym charakterze. Powód, dla którego powinniśmy się cieszyć być może nie był wcześniej przez nas rozpoznawany. Kryzys ostatnich lat spowodował, że święto 3 maja nabiera nowych znaczeń - przekonywał.

- Przez całe lata było to święto jakiejś konstytucji, a dokładniej pewnego wydarzenia historycznego. Dla mnie dzisiaj jest to bardziej świętowanie aktu założycielskiego wspólnoty, który zaczynamy rozpoznawać jako swój i go doceniać - dodał gość audycji.

Szacunek do konstytucji

Włodzimierz Wróbel odniósł się także do problemu związanego z szacunkiem i znaczeniem najważniejszego aktu prawnego w Polsce. Zauważył, że w naszej historii konstytucje doceniano dopiero z upływem lat. - Można próbować budować odgórnie szacunek do konstytucji tworzony instytucjonalnie i urzędowo na kształt Stanów Zjednoczonych. Nie wolno nam tego zaniechać, ale powaga tekstu rodzi się w jego praktycznym znaczeniu - podkreślił.

- Przypominam sobie historyczne przyjmowanie naszych konstytucji. Wokół nich nie było jakiegoś święta. Wartość tego tekstu w świadomości społecznej budowała się zawsze z czasem - dodał.

Konstytucja a Porozumienia Sierpniowe

Prof. Wróbel ocenił, że wartość danego tekstu ocenia się ze względu na jego wspólnotowy charakter. Jako przykład przedstawił tekst Porozumień Sierpniowych. - Mamy to nieszczęście wynikające z naszego położenia geograficznego, że ciągła walka suwerenność i niepodległość naszego kraju powoduje, że święty tekst konstytucji nie zawsze jest tym świętym tekstem - zauważył.

- Mam wrażenie, że dla wielu z nas takim świętym tekstem jest tekst Porozumień Sierpniowych. Kiedy zwiedza się wystawę w Gdańsku, to widząc oryginał tablicy zawsze odczuwam wzruszenie. Chodzi o wspólnotowe przeżycie, że jest coś najważniejszego, co powoduje, że stajemy się wspólnotą - zaznaczył.

Prawo i fundamentalne zasady

Zapytany o znaczenie konstytucji w państwie, profesor podkreślił, że jest to przede wszystkim coś, co wyróżnia dany naród. - Zaczynam rozumieć tęsknotę za prawem opisaną w Starym Testamencie. Posiadanie prawa i fundamentalnych zasad staje się błogosławieństwem wyróżniającym spoza innych narodów. To wspólny punkt odniesienia, a nie zakurzona książeczka na półce - ocenił.

Prof. Wróbel dodał, że ten akt prawny to zarówno tekst dotyczący fundamentalnych zasadach dotyczących wartości jak i sposobu funkcjonowania państwa. - Konstytucja to rozstrzygnięcie o wartościach, które nas łączą. Mówi ona o tym, co dla nas jest najważniejsze. Z drugiej strony to także rozstrzygnięcie o tym, jak mamy się rządzić. Jakie będą procedury podejmowania decyzji tak, aby nie było wokół tego chaosu - powiedział.

Posłuchaj

44:29 PR2 2024_05_03-13-01-02.mp3 Prof. Włodzimierz Wróbel m.in. o znaczeniu konstytucji w państwie (Dwójka)

***

Prowadził: Andrzej Sułek

Gość: prof. Włodzimierz Wróbel (prawnik, Uniwersytet Jagielloński)

Data emisji: 3.05.2024

Godzina emisji: 13.00

dz/pg