Dokumentalista, dla którego ważny był bohater. Postać Kazimierza Karabasza

Zachwycał się zwykłym człowiekiem wiodącym zwykłe życie. Za kamerą się chował, nie eksponował swojej obecności. Ważny dla niego był bohater. W Dwójce przypomnieliśmy postać Kazimierza Karabasza, wybitnego dokumentalisty i pedagoga.

Profesor Kazimierz Karabasz - wybitny polski dokumentalista, wykładowca PWSFTViT - podczas odsłonięcia gwiazdy w Alei Gwiazd przy ul. Piotrkowskiej w Łodzi w 2010 roku.

Foto: Grzegorz Michałowski/PAP

- Interesował mnie jakiś rodzaj banalnej sytuacji, w której twarz nic nie wyraża, bo to pozwało mi myśleć, kim są ci ludzie, jakie mają życie - opowiadał w nagraniach archiwalnych Polskiego Radia Kazimierz Karabasz, współtwórca polskiej szkoły dokumentu. W Dwójce jego postać wspominali jego wychowankowie, współpracownicy i kontynuatorzy twórczości. Gośćmi audycji byli: Andrzej Sapija, Maria Zmarz-Koczanowicz, Michał Rogalski, Lidia Duda i Leszek Dawid.

>>> Posłuchaj audycji "Dwójka na miejscu" 

Kazimierz Karabasz - współtwórca polskiej szkoły dokumentu

- Pamiętam 1956 rok, kiedy oczyszczała się z ograniczeń atmosfera polityczna, (…) mówiło się o rzeczywistości jako o dość wspaniałej sytuacji, w której żyło się spokojnie i dostatnio. To skłaniało nas do tego, żeby spróbować zrobić trochę filmów, które pokazywały, że tak cudownie jednak nie jest - wspominał przed laty na antenie Dwójki profesor Kazimierz Karabasz. Dokumentalista debiutował zrealizowanym wspólnie z Władysławem Ślesickim szkolnym filmem "Jak co dzień".

Czytaj także:

• Spacer do świata filmu. Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych

Czarna seria Kazimierza Karabasza

W połowie lat 50. nakręcili też razem zaliczane do czarnej serii dokumenty o młodych ludziach pozbawionych przyszłości: "Gdzie diabeł mówi dobranoc" i "Ludzie z pustego obszaru". Parę lat później, w 1960 roku, Złotego Lwa w Wenecji przynieśli mu - już całkowicie pozbawieni publicystycznego tonu - "Muzykanci". To opowieść o pełnych pasji tramwajarzach, którzy po pracy w roboczych mundurach spotykają się na próbie orkiestry.

Z kolei w roku 1969 został nagrodzony na festiwalu filmowym w Oberhausen za "Rok Franka W.". 

Dokumentalne dokonania Karabasza

Jego kolejne obrazy, w których rejestrował kawałek zwykłego ludzkiego losu, to m.in. "Ludzie w drodze" o ćwiczących cyrkowcach, "Węzeł" o dyspozytorach kolejowych z Tarnowskich Gór czy "Pierwszy krok" o dzieciach ze szkoły muzycznej. 

Do znanych prac reżysera należą także kręcone w późniejszych latach: "Widok z huty", "Portret w kropli", "Czas podwójny" oraz autobiograficzne "Spotkania". W 2008 roku powstał dokument "Co w bagażu?". W 2014 roku reżyser otrzymał Polską Nagrodę Filmową Orła za osiągnięcia życia. Autor książek poświęconych filmowi - "Cierpliwe oko", "Bez fikcji" i "Odczytać czas". 

*** 

Kazimierz Karabasz:

• Kazimierz Karabasz był reżyserem filmów dokumentalnych i teoretykiem tej dziedziny sztuki. 
• W 1955 roku ukończył reżyserię w szkole filmowej w Łodzi. Dyplom uzyskał cztery lata później.
• Profesor Karabasz w latach 1982-1987 był wykładowcą i dziekanem Wydziału Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi.
• Był laureatem licznych wyróżnień, także międzynarodowych. Został wyróżniony m.in. Złotym Lwem w Wenecji oraz nagrodą na festiwalu filmowym w Oberhausen.
• Wybitny dokumentalista odszedł 11 sierpnia 2018 roku. Miał 88 lat.

***

Tytuł audycji: Dwójka na miejscu

Prowadzenie: Aldona Łaniewska-Wołłk i Marcin Pesta

Data emisji: 14.06.2025

Godz. emisji: 15.00

polskieradio.pl/zch/k/am