Tematem przewodnim 13. edycji Festiwalu jest Jezus. Postać historyczna, a zarazem obiekt wiary. Dla wielu Zbawiciel i Prorok, wcielony Bóg, dla innych bohater literacki, o którego pierwowzorze niewiele wiadomo. Kim dzisiaj jest dla nas syn cieśli z Nazaretu? Za kogo ludzie go uważają?
Z tym pytaniem zwróciliśmy się do artystów, których zaprosiliśmy do udziału w tegorocznej edycji Festiwalu. W ubiegłych latach przyglądaliśmy się już Judaszowi, Marii Magdalenie, Maryi. Jezusa dotąd skrzętnie omijaliśmy. Dopiero zeszłoroczna – apokaliptyczna – edycja ośmieliła nas, by w obliczu końca spojrzeć na figurę Jezusa z nadzieją. Zobaczyć w niej to, czego nam brakuje najbardziej, albo to, czego w sobie zobaczyć nie chcemy. By się w niej przejrzeć.
Michał Senk, dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II
W tym roku dojrzeliśmy do jednego z największych tematów w kulturze – postaci Jezusa. Proponujemy głęboką i widzianą z różnych perspektyw, refleksję nad pytaniami, z którymi wielu z nas będzie się mierzyć indywidualnie w zbliżającym się czasie wielkiego postu. Dla Centrum Myśli Jana Pawła II Festiwal Nowe Epifanie to sposób na inicjowanie dialogu między twórcami a tradycyjną sztuką religijną. Najważniejszym jednak efektem Festiwalu jest to, co poruszy widzów i czym zechcą się z nami podzielić.
TEATR
Paweł Dobrowolski, dyrektor Festiwalu
Program teatralny po raz kolejny ułożyliśmy z premier, które są wynikiem Laboratorium Nowych Epifanii. Dla mnie jako dyrektora ten ośmiodniowy warsztat organizowany w miesiącach letnich na Mazurach, jest sercem całego Festiwalu. Co roku, blisko 50 młodych osób twórczo zajmujących się teatrem zapraszamy do podjęcia dialogu z religią w ponadkonfesyjnym wymiarze. Podczas warsztatu uczestnicy mają okazję wypracowywać koncepcje swoich przedstawień i skonfrontować je z reakcjami pozostałych uczestników oraz specjalistów z dziedzin filozofii, teologii czy psychologii. To co Państwu prezentujemy w ramach Festiwalu, to premiery, które wykluły się podczas Laboratorium. Wszystkie podejmują temat główny tj. postać Jezusa. Jest to osiem spojrzeń – czy to osobistych, czy to bardziej problemowych – na tę centralną dla naszej kultury figurę syna człowieczego. Poza wszystkim cieszy mnie tak liczna obecność młodych artystów i artystek w programie tegorocznych Epifanii. Dzięki temu mam pewność, że będą to nie tylko nowe, ale przede wszystkim młode Epifanie.
3 marca, „Obraz/y uczuć”, reż. Krzysztof Popiołek, TR Warszawa, spektakl
4 marca, „Obraz/y uczuć”, reż. Krzysztof Popiołek, TR Warszawa, spektakl
19 marca, „Filoktet ex machina”, reż. Agata Koszulińska, Teatr Powszechny, spektakl
20 marca, „Filoktet ex machina”, reż. Agata Koszulińska, Teatr Powszechny, spektakl
26 marca, „SM. Masochistyczne obrazy ojciec - syn”, chor. Tobiasz Sebastian Berg, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, spektakl
27 marca, „SM. Masochistyczne obrazy ojciec - syn”, chor. Tobiasz Sebastian Berg, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, spektakl
29 marca, „Kierunek zwiedzania”, reż. Aleksandra Bielewicz, Teatr Collegium Nobilium, spektakl
29 marca, „Kierunek zwiedzania”, reż. Aleksandra Bielewicz, Teatr Collegium Nobilium, spektakl
1 kwietnia, „Umiłowane”, reż. Michał Zdunik, Teatr Rampa, spektakl
2 kwietnia, „Umiłowane”, reż. Michał Zdunik, Teatr Rampa, spektakl
3 kwietnia, „Umiłowane”, reż. Michał Zdunik, Teatr Rampa, spektakl
7 kwietnia, „Pasolini. Sny przed końcem”, reż. Judyta Berłowska, Komuna Warszawa/Szkoła, spektakl
8 kwietnia, „Pasolini. Sny przed końcem”, reż. Judyta Berłowska, Komuna Warszawa/Szkoła, spektakl
9 kwietnia, „W siebie wstąpienie”, reż. Marta Streker, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, spektakl
10 kwietnia, „W siebie wstąpienie”, reż. Marta Streker, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, spektakl
10 kwietnia, „jezus”, reż. Jan Kanty Zienko, Olga Ciężkowska, Komuna Warszawa/Szkoła, spektakl
10 kwietnia, „jezus”, reż. Jan Kanty Zienko, Olga Ciężkowska, Komuna Warszawa/Szkoła, spektakl
MUZYKA
Sonia Wronkowska, Łukasz Kozak, program zespołu Graindelavoix
Graindelavoix przywożą w tym roku do Warszawy Josquina dés Prés i Jana van Eycka. Josquin nieumarły to najnowszy, ale już kultowy album z szokującą interpretacją twórczości jednego z najwybitniejszych renesansowych kompozytorów. Album, który szturmem wziął belgijską listę przebojów w czasie pandemii. Diagramy van Eycka to błyskotliwe dzieło filmowe Björna Schmelzera z udziałem zespołu, przepełnione muzyką czasów van Eycka, głębią refleksji historiozoficznej, absurdalnym humorem i swoistym humanistycznym pesymizmem. Trzej wizjonerzy, każdy jedyny w swoim rodzaju: skromny niderlandzki malarz, sygnujący swoje obrazy dewizą “Tak, jak potrafię”, przebojowy flamandzki kompozytor, który jako pierwszy wydawał swoje utwory drukiem, wreszcie współczesny belgijski antropolog, enfant terrible środowisk wykonawców muzyki dawnej, historii sztuki, muzykologii oraz kinematografii.
Ignacy Zalewski, kompozytor
„Bardo thodol, czyli wyzwolenie poprzez słuchanie” to utwór o umieraniu bez strachu. Tekst kompozycji w poetyckim przekładzie na język polski Mateusza Żaboklickiego, zgodnie z buddyjską tradycją, z której się wywodzi, jest praktycznym instruktażem, pomagającym osobie zmarłej bez lęku poruszać się po bardo - stanach przejściowych. Całe życie, i całe umieranie, to nieustanne poruszanie się po różnych "teraz" - przede wszystkim wytwarzanych w umyśle. W mojej kompozycji, przy pomocy buddyjskiego zaplecza filozoficznego, postanowiłem się temu zjawisku przyjrzeć.
6 marca, „Bardo thodol czyli wyzwolenie poprzez słuchanie”, Ignacy Zalewski, Galeria Porczyńskich, koncert
7 marca, „Josquin Nieumarły”, Graindelavoix, Kościół Ewangelicko-Reformowany, koncert
8 marca, „Little Thunder. Święta Katarzyna ze Sieny”, Katarzyna Szwed, Julianna Bloodgood, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, koncert
12 marca, „Żal, tęsknota, nadzieja”, Chór VRC, Kościół Pokamedulski, koncert
KULINARIA
Monika Kucia, kuratorka wydarzeń kulinarnych
W kolejnym roku pandemii zdecydowałam się na kontynuację spektaklu „12 kobiet” (2020), czyli teatru opowieści, herstories, połączonych z pieśnią, ruchem i elementami kulinarnymi. Spektakl tegoroczny porusza temat dobrego wzorca męskości, kwintesencji męskiej siły, męskiej słabości, męskiej energii i przepływu między kobiecością a męskością. Kobiety idą ku mężczyznom, w tańcu, w opowieści, w osobistym rytuale połączenia, dopełniając się i umożliwiając sobie nawzajem przeżycie istoty ludzkiego doświadczenia. Synowie, mężowie, kochankowie, ojcowie, bracia - wszyscy oni są bohaterami wspomnień kobiet, momentów wsparcia, pomocy, towarzyszenia w rozwoju, odzyskaniu sił i w powrocie nadziei. „Ten kto nie tańczy, nic nie rozumie” to cytat z apokryficznego tekstu przypisywany Jezusowi. Widzowie – jako goście przyjęcia – są zaproszeni do degustacji po spektaklu.
16 marca, „Ten, kto nie tańczy, nic nie rozumie”, Monika Kucia, Lena Piękniewska, Państwowe Muzeum Etnograficzne, wydarzenie artystyczno-kulinarne
WIZUALNE
Dawid Zalesky, kurator - sztuki wizualne
W tegorocznym temacie festiwalu Nowych Epifanii spotykamy się z Jezusem jako kluczową postacią w kulturze chrześcijańskiej. Jest to dla mnie jako kuratora, okazja do postawienia od dawna nurtujących mnie pytań. Kim dziś jest Jezus dla nas, społeczeństwa oraz czy Kościół współcześnie może być na powrót przestrzenią, gdzie prezentowana jest sztuka współczesna. W tegorocznej odsłonie będziemy obcować z figurą Jezusa cielesnego w formie klasycznej rzeźby inspirowanej dziełem renesansowego mistrza Michała Anioła. W projekcie, czerpiąc z ikonografii osadzonej w kulturze Kościoła Katolickiego, spróbujemy przybliżyć się do zapomnianego, mniej popularnego przedstawienia — Jezusa nagiego. Zwrócimy uwagę na jego cielesność i człowieczeństwo tak, jak było to wyrażane we włoskim Renesansie ("Ostentatio Genitalium"). Autorka rzeźby kładzie nacisk na formę cielesną, bez krzyża, lecz w geście ukrzyżowania ("Cruci fixus"), bez definiowania cierpienia, ale ze szczególnym akcentem na Agape. Jezus Aleksandry Koper ma być Jezusem wszystkich ludzi: wierzących i niewierzących, kobiet i mężczyzn, starych i młodych. Ma jednoczyć, a nie dzielić jako człowiek, jeden z nas, z fizycznym ciałem, które po ludzku cierpi w figurze ukrzyżowania. Oddaje się nam, ludziom jako postać z krwi, kości i mięsa wyjętego z przestrzeni sacrum, ale nie tworzącego profanum. W wielkiej miłości i umiłowaniu Agape&Fileo.
28 marca – 2 kwietnia, „Agape/Fileo. Kobieta mierząca się z krucyfiksem”, Aleksandra Koper, Station of Art Gallery, instalacja (panel/wernisaż 31.03 17:00, g. 19:00)
TOWARZYSZĄCE
8 marca, „Van Eyck Diagrams. Spuścizna historyka sztuki, Gerarda Van Den Ackera”, Björn Schmelzer, Państwowe Muzeum Etnograficzne, film
10 marca, „O ziemiańskich tradycjach wielkopostnych”, Muzeum Pana Tadeusza, online
17 marca, „Białe małżeństwo”. Obscena czy asceza?, Muzeum Pana Tadeusza, online
31 marca, „Personal Jesus. O religii, mediach i psychologii”, Muzeum Pana Tadeusza, online
