Wśród wielu utworów inspirowanych fascynującym kolorytem Orientu do najbardziej emblematycznych i najpopularniejszych należy Szeherezada Mikołaja Rimskiego-Korsakowa (1887 r.). Rosyjski kompozytor, jeden z pięciu członków tzw. Potężnej Gromadki – nieformalnej grupy odnowicieli muzyki rosyjskiej w narodowym duchu – słynął zwłaszcza z wielkiego uwrażliwienia na subtelności orkiestrowych barw i faktur. Jego maestria we władaniu symfonicznym instrumentarium była niezrównana, inspirując wielu późniejszych twórców (także dzięki tłumaczonej na wiele języków rozprawie Zasady instrumentacji). Czteroczęściowa fantazja-suita symfoniczna na motywach Baśni tysiąca i jednej nocy ukazuje cały ów kunszt, służący tu dźwiękowemu odtworzeniu tajemniczej aury wschodnich opowieści. Elementem stylizacji są też subtelne arabeskowe ornamenty (muzyczny symbol samej Szeherezady) oraz zwroty melodyczne nawiązujące do orientalnych skal. Uroda i oryginalność dzieła, które stało się przedmiotem wielu aranżacji (w tym baletowych), zjednała kompozytorowi ogromną popularność.
Niemiecki pisarz i poeta Clemens Brentano, przedstawiciel wczesnego „romantyzmu heidelberskiego” w świadomości potomnych zapisał się przede wszystkim jako redaktor i wydawca (wraz z Achimem von Arnim) monumentalnej kolekcji niemieckiej poezji ludowej Des Knaben Wunderhorn – okazała się ona ważną inspiracją dla licznych kompozytorów (szczególnie wiele zawdzięcza jej twórczość Gustava Mahlera, lecz i Ryszard Strauss umuzycznił kilka utworów z tej kolekcji). Mniej znane pozostają własne wiersze Brentana, za jego życia w większości niewydane; dostrzec w nich można echa fascynacji autora poezją, którą z oddaniem zbierał – formalnie proste, klasycyzujące, przemawiają bardziej sugestywnymi obrazami niż wyszukaną metaforą. Najwyraźniej właśnie „malarskość” wybranych wierszy urzekła Richarda Straussa i zainspirowała go do stworzenia w 1918 r. cyklu pogodnych Brentano-Lieder, które zdają się być przede wszystkim apoteozą piękna koloraturowego śpiewu. Kolejne utwory przynoszą gradację ruchu i wokalnej wirtuozerii, a partnerem śpiewu jest wielobarwna orkiestra – choć wielka, to traktowana tu quasi-kameralnie, w każdym niemal takcie zmienna, zmysłowa, zaskakująca bogactwem barw i harmonii, doskonale podkreślająca frazy poetyckiego tekstu.
Wokalna ornamentyka (także w postaci ciekawych wokaliz), zmysłowość, orientalne aluzje oraz bogata harmonika to także cechy cyklu Pieśni księżniczki z baśni (1915 r.) Karola Szymanowskiego. Rodzeństwo sławnego kompozytora wykazywało się wieloma talentami – brat Feliks był zdolnym pianistą, siostra Stanisława – śpiewaczką, młodsza od niej Zofia miała ambicje literackie; to ona jest autorką tekstów pieśni (a brat zadedykował jej swe opracowanie). Zachęcony sukcesem pierwotnej wersji na głos i fortepian Szymanowski dokonał w 1933 r. orkiestrowej aranżacji trzech z sześciu pieśni, a ich pierwszą wykonawczynią była Ewa Bandrowska-Turska. Kompozycje wokalne wieczoru wykona Katarzyna Oleś-Blacha, solistka m.in. Opery Krakowskiej, oklaskiwana na wielu scenach i estradach Polski i świata, zwłaszcza za wspaniałe kreacje koloraturowe (to jedna z najświetniejszych obecnie Królowych Nocy). W imponującym dorobku ma też wspaniałe pierwszoplanowe role m.in. Rozyny, Donny Anny, Violetty i wiele innych. Jej wszechstronny talent pozwala z powodzeniem wykonywać także bogaty repertuar oratoryjny i pieśniowy wielu epok i stylów. Ze znakomitą Operą Krakowską związany jest także dyrygent wieczoru, Tomasz Tokarczyk – obecnie jej Kierownik Muzyczny; oprócz wysoko cenionych realizacji teatralnych, w tym znakomicie przyjętych premier, ma na swym koncie także owocną współpracę koncertową i fonograficzną z wieloma najlepszymi orkiestrami polskimi i zagranicznymi.
Bilety dostępne w sklepie internetowym Polskiego Radia, a także w kasie Studia Koncertowego Polskiego Radia im. W. Lutosławskiego na godzinę przed koncertem (Warszawa, ul. Modzelewskiego 59).
Program:
Karol Szymanowski Pieśni księżniczki z baśni op. 31
Richard Strauss 6 Pieśni op. 68 („Brentano Lieder”)
Mikołaj Rimski-Korsakow Szeherezada op. 35
Wykonawcy: Katarzyna Oleś-Blacha - sopran, Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus, Tomasz Tokarczyk - dyrygent
***
materiały prasowe/mc
