Znany w swej epoce jako wirtuoz organów i kantor lipskiego kościoła św. Tomasza był też Bach niezwykle utalentowanym twórcą muzyki orkiestrowej. Jego Koncerty brandenburskie i Suity orkiestrowe należą do jednych z najwybitniejszych dzieł instrumentalnych późnego baroku.
Autograf sześciu koncertów o francuskim tytule Concerts avec plusieurs instruments(Koncerty z wieloma instrumentami), znanych dziś lepiej jako Koncerty brandenburskie,pochodzi z 1721 roku, gdy kompozytor pracował w Köthen. Dedykował go margrabiemu brandenburskiemu Christianowi Ludwigowi. IV Koncert BWV 1049 na skrzypce i 2 flety proste oraz smyczki tylko pozornie zdaje się odzwierciedlać zasadę Corelliowskiego concerto grosso z podziałem na trzech solistów (concertino) i akompaniament smyczków (ripieno). W częściach skrajnych niekwestionowanym solistą jest skrzypek (mimo fugi w finale), flety proste wiodą prym w części środkowej. W III Koncercie BWV 1048 jednorodny zespół smyczkowy Bach dzieli na 3 skrzypiec, 3 altówki i 3 wiolonczele w celu wyzyskania ich różnic brzmieniowych w efektownym dialogowaniu nasuwającym skojarzenia z wenecką polichoralnością.
Suity orkiestrowe BWV 1068 i 1069 powstały w latach 1725 i 1731 dla słynnego lipskiego Collegium Musicum dającego cotygodniowe koncerty publiczne w kawiarni Gottfrieda Zimmermanna. W odróżnieniu od trzyczęściowych koncertów, w których Bach nawiązuje do wzorów włoskich, w pięcioczęściowych suitach opiera się na formach francuskich. Każdy z tych plenerowych utworów, granych w ogrodach kawiarni, otwiera pompatyczna uwertura w stylu Lully’ego, po której następują francuskie tańce. Tylko w III Suicie pojawia się dodatkowo melancholijna Aria.
Sinfonia BWV 1045 powstała w latach 1743-1746 do zaginionej dziś kantaty o nieznanym tytule. W sinfonii z kantaty Am Abend aber desselbigen Sabbats BWV 42, napisanej w 1725 roku w Lipsku na I niedzielę po Wielkanocy, Bach przeciwstawia smyczkom concertino instrumentów dętych drewnianych niczym w dwuchórowym koncercie.
[Piotr Wilk/NOSPR]
Program:
Jan Sebastian Bach III Suita orkiestrowa D-dur BWV 1068; Sinfonia D-dur BWV 1045; IV Koncert brandenburski G-dur BWV 1049; III Koncert brandenburski G-dur BWV 1048; Sinfonia z kantaty Am Abend aber desselbigen Sabbats BWV 42; IV Suita orkiestrowa D-dur BWV 1069
Wyk. Amsterdam Baroque Orchestra, Ton Koopman – klawesyn, kier art.
(Katowice, NOSPR, 7.10.2016)
***
Na audycję "Filharmonia Dwójki" w środę (4.01) w godz. 19.30-21.30 zaprasza Magdalena Łoś.
bch/jp
