Na początku zabrzmi Uwertura "Coriolan" op. 62 (1807), którą Ludwig van Beethoven napisał (1770-1827) do tragedii Heinricha Josepha von Collina. Należy ona - obok m.in. opery "Fidelio" (1806) i V Symfonii(1808) - do grupy utworów, w których przejawiają się pasje polityczne Beethovena, entuzjastycznego zwolennika idei rewolucyjnych. Wstrząsające to dzieło przedstawia walkę wewnętrzną Gaiusa Marciusa Corionalusa, który, urażony, opuszcza Rzym, by sprzymierzyć się z wrogami miasta i zemścić się na swych rodzimych przeciwnikach. W końcu ulega jednak błaganiom matki. Pod jej wpływem u bram Rzymu rezygnuje z zemsty i odbiera sobie życie.
Potem usłyszymy II Koncert skrzypcowy "The American Four Seasons" (2009) klasyka minimal music Philipa Glassa (ur. 1937), który zamyślił dzieło jako pendant dla "Czterech pór roku" Antonio Vivaldiego. Stąd nawiązania barokowe, zwłaszcza w obsadzie (orkiestra smyczkowa). Choć są też na tym polu różnice – partię continuo wykonuje nie klawesyn, lecz... syntezator. Cechą szczególną koncertu są fragmenty na skrzypce solo: początkowe preludium a potem trzy "pieśni" (songs), oddzielające kolejne pory roku (zgodnie z intencją Glassa, można je też wykonywać jako utwory samodzielne). Zresztą muzyka nie jest przypisana konkretnym sezonom. Kiedy okazało się, że pierwszy wykonawca - Robert McDuffie - inaczej zinterpretował aurę kolejnych części, Glass (który miał swój właściwy "klucz" programowy) postanowił zostawić sprawę otwartą.
Na końcu pojawi się utwór Edwarda Elgara (1857-1934), pierwszego wybitnego symfonika angielskiego. Kompozytor pisał w stylu późnoromantycznym, podziwiali go Antonín Dvořak i Richard Strauss. W Wariacjach "Enigma" (1898) - być może inspirowanych Wariacjami symfonicznymi Dvořaka - umieścił Elgar szereg zagadek. Dotyczą z jednej strony samego tematu, o wieloznacznej interpunkcji, sprawiającej, że może przybierać różne postaci w zależności od sposobu percepcji. Z drugiej strony, kolejne wariacje poprzedzone są "enigmatycznymi" inicjałami bądź pseudonimami. Do kogo się odnoszą? Wyjaśnia to dedykacja: "moim przyjaciołom sportretowanym w partyturze". Prawykonanie było triumfem i ustabilizowało pozycję Elgara jako największego kompozytora angielskiego od czasów Henry'ego Purcella.
W przerwie koncertu wysłuchamy rozmów Moniki Zając z dwiema gwiazdami wieczoru: skrzypkiem Piotrem Pławnerem oraz dyrygentem Jamiem Philipsem.
Program:
Ludwig van Beethoven Uwertura "Coriolan"
Philip Glass II Koncert skrzypcowy "The American Four Seasons"
Edward Elgar Wariacje "Enigma"
wyk. Piotr Pławner - skrzypce, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, dyr. Jamie Philips
***
Na transmisję w "Filharmonii Dwójki" w czwartek (12.01) w godz. 19.30-21.30 zapraszają Ewa Szczecińska i Grzegorz Dąbrowski.
Marcin Trzęsiok/materiały prasowe/mc/jp
