Rajna Swaminathan - mrydanga, improwizacja i "to, co pomiędzy"

Niewielu jest mrydangistów grających na tym wspaniałym, południowoindyjskim instrumencie muzykę jazzową i improwizowaną. Niewiele jest również kobiet grających profesjonalnie na mrydandze. Rajna Swaminathan jest więc prawdziwą pionierką na wielu polach. Amerykańska artystka była gościem tego wydania "Rozmów improwizowanych".

Rajna Swaminathan jest mrydangistką grającą muzykę jazzową i improwizowaną

Foto: Jaimie Milner

Rajna Swaminathan łączy dwie kultury

Integracja indyjskich i zachodnich elementów osiągnęła u Rajna Swaminathan rzadko spotykany wcześniej poziom. Mówiliśmy o tym, jak to połączenie dokonuje się współcześnie, ale też wspomnieliśmy o zapomnianych epizodach w historii łączenia kultury muzycznej Indii i Zachodu:

Ta fuzja zachodziła już w sposób całkowicie organiczny znacznie wcześniej - mówi artystka. - Na przykład wczesna muzyka filmowa w Indiach od dawna korzysta z brzmień bigbandowych czy barw orkiestrowych. Jest to charakterystyczne dla całej południowej Azji, choć istnieją regionalne różnice. Na przykład muzyka filmowa z północy Indii częściej nawiązuje do tradycji hindustańskiej, a z południa - do karnatyckiej. Ale to wszystko odbywało się naturalnie, nikt nie mówił, że oto nagle Wschód spotyka się z Zachodem.

Mrydanga i jej fizyczność

Jakie są różnice w funkcji tabli w muzyce hindustańskiej i mrydangi w tradycji karnatyckiej? Jak istotny był dla Rajny Swaminathan fakt obecności kobiecych artystek grających muzykę indyjską? Czy możemy mówić o środowisku muzyków amerykańskich, o korzeniach azjatyckich? Kiedy artystka uświadomiła sobie, że chce wyjść poza funkcję mrydangistki przewidzianą przez tradycję karnatycką? Co było dla niej przełomem w adaptacji indyjskiego instrumentu do świata swobodnej improwizacji?

Takim momentem było dla mnie odkrycie fizyczności mojego instrumentu - wspomina artystka. Tego jak dźwięk i wibracja wędruje przez moją mrydangę oraz moje ciało, będące przecież w kontakcie z instrumentem. Granie to nie tylko kolejne uderzenia, to także przestrzeń pomiędzy nimi.

Posłuchaj

119:59 2023_12_06 22_59_55_PR2_Nocna_Strefa.mp3 Rajna Swaminathan – mrydanga, improwizacja i "to, co pomiędzy" (Nocna strefa/Dwójka)

 

Kolejny rzadko słyszany instrument

Po wywiadzie - w roli głównej wciąż stosunkowo rzadko obecny w muzyce jazzowej i improwizowanej, a piękny instrument - flet. Posłuchaliśmy wspólnej płyty Roberta Dicka i Leszka "Hefi" Wiśniowskiego "Powers of Two", nowego albumu Marka Albana Lotza "Freshta", wróciliśmy też do nagrań Trio_io (na flecie - Zofia Ilnicka). Nieco prześmiewczo temat pojawił się w kontekście nowej płyty zespołu Lounge Ryszards - "Flety".

Posłuchaliśmy też wydanego w listopadzie albumu "Fire Assembly Point" puzonisty Szymona Białoruckiego.

***

Tytuł audycji: Rozmowy improwizowane w paśmie Nocna strefa

Prowadzili: Janusz Jabłoński i Tomasz Gregorczyk

Data emisji: 6.12.2023

Godzina emisji: 23.00

pg/kul/mo