Józef Mackiewicz - jego twórczość wciąż żyje

Józef Mackiewicz zmarł w roku 1985. Przed jego śmiercią ukazały się 23 jego książki, po śmierci - kolejne. Ten pisarz, chciałoby się powiedzieć, wciąż żyje. To niezwykły przypadek, aby tak obfity dorobek ukazał się po zgonie autora. O drugim życiu, tym pośmiertnym, twórczości Józefa Mackiewicza Wacław Holewiński rozmawiał z dr. Pawłem Chojnackim z krakowskiego Instytutu Pamięci Narodowej.

1 kwietnia 2022 roku minęła 120. rocznica urodzin Józefa Mackiewicza

Foto: NAC

Prowadzący zapytał swojego rozmówcę o to, kto dziedziczy po Mackiewiczu prawa autorskie, kim jest Nina Karsov, o pierwszy wydany po śmierci tom opowiadań "Ściągaczki z szuflady Pana Boga", o kilka tomów "Listów". Rozszyfrowani zostali korespondenci tych listów, m.in.: Paweł Jankowski, Juliusz Sakowski, Michał Chmielowiec i Irena Chmielowcowa, Janusz Kowalewski i Michał Pawlikowski.

Zapytał o ostrość sformułowań w listach Mackiewicza. Pisze on np., że "wypisuje się z narodu polskiego" albo że "Polaczkowie to urodzeni komuniści". Także o jego relacje z emigracyjnymi środowiskami w Londynie i Paryżu (korespondencja z redaktorami zarówno londyńskich "Wiadomości", jak i paryskiej "Kultury").

Zapytał o felietony (kolejnych kilka tomów), o miejsca, w których były publikowane. I wreszcie o dylemat: czy publikowany pośmiertnie utwór to utwór skończony, dopracowany, czy w takiej wersji pisarz chciałby go publikować w książce, nawet jeśli wcześniej ukazał się na łamach prasy…

A także skąd pewność, że autor chciałby upublicznienia całej swojej korespondencji.

Posłuchaj

28:17 Dwojka_Zawsze_w_kontrze 2022_07_04-21-30-51.mp3 Józef Mackiewicz - jego twórczość wciąż żyje (Zawsze w kontrze/Dwójka)

Rodzina Mackiewiczów to zesłańcy przesiedleni w głąb Rosji po powstaniu styczniowym. Józef przyszedł na świat 1 kwietnia 1902 roku w Petersburgu. Gdy miał pięć lat, rodzina przeprowadziła się do Wilna.

Już w 20-leciu międzywojennym, gdy Mackiewicz został dziennikarzem, widoczny był jego nonkonformizm.

- Józef, i w ogóle rodzina Mackiewiczów, od samego początku za jeden z problemów II Rzeczpospolitej, nierozumianych w Polsce centralnej, nierozumianych przez administrację państwa polskiego, uważał kwestię związaną z tzw. Kresami - opowiadał w Dwójce profesor Włodzimierz Bolecki, autor książek "Ptasznik z Wilna" i "Wyrok na Józefa Mackiewicza". - Będąc dziennikarzem, formułował rozmaite oskarżenia - podkreślił biograf. - O niedocenianie, nierozumienie, o butę, niechęć do mieszkańców Kresów i rodzaj wyższości, który przejawiał się w traktowaniu tzw. tutejszych jako obywateli drugiej kategorii.

Jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu pisarza był wyjazd w maju 1943 roku do Katynia. Głoszeniu prawdy o sowieckich sprawcach zbrodni Józef Mackiewicz został wierny do końca życia, zeznając na przykład przed Specjalną Komisją Śledczą Kongresu USA ds. Zbadania Zbrodni Katyńskiej, pisząc artykuły na ten temat. Jednocześnie pokazywał ludzki wymiar tragedii polskich oficerów i ich rodzin.

Czytaj także: Dziennikarz Dwójki Wacław Holewiński odznaczony brązowym medalem Gloria Artis

Sejm ustanowił rok 2022 Rokiem Józefa Mackiewicza - w uznaniu wielkości dorobku pisarza, "m.in. wytrwale wspierającego idee: niepodległości Polski, wolności i przyjaznego współistnienia narodów Europy Środkowo-Wschodniej oraz niezłomnego oporu przeciwko komunizmowi".

***

Tytuł audycji: Rozmowy na lato

Prowadził: Wacław Holewiński

Gość: dr Paweł Chojnacki (Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie)

Data emisji: 4.07.2022

Godzina emisji: 21.30