Kaszubi - ludzie Pomorza

Posługują się językiem trudnym do zrozumienia dla mieszkańców Wielkopolski czy Mazowsza. Pomorscy autochtoni czują się jednak Polakami. Za to poczucie tożsamości przychodziło im wielokrotnie zapłacić.

Światowy Zjazd Kaszubów w 2011 roku

Foto: Grzegorz Rogiński/KPRM

Pochodzenie nazwy Kaszuby owiane jest tajemnicą, podobnie jak rodowód tej mniejszości. Kaszubi mają jednak bogatą tradycję. Pierwsze wzmianki na ich temat pochodzą już z XIII wieku - w wydanej 19 marca 1238 roku bulli papieża Grzegorza IX książę szczeciński Bolesław I tytułowany jest księciem Kaszub. Na pamiątkę tego wydarzenia obchodzony jest Dzień Jedności Kaszubów.

Kaszubi zamieszkują pas ziemi od Władysławowa na północy, po powiat chojnicki na południu. Tradycyjnie granice Kaszub sięgają aż do Gdańska na wschodzie, po Bytów na zachodzie. W sumie Kaszuby tworzą pas ziemi o szerokości około 40 km ciągnący się z północnego wschodu na południowy zachód przez niemal całe województwo pomorskie.

Kaszubi padali w przeszłości ofiarą germanizacji. Przywiązani do tradycji rdzenni mieszkańcy Pomorza sprzeciwiali się wynaradawianiu. W historii pracy nad utrzymaniem polskości Kaszub zapisała się sylwetka Antoniego Abrahama - tzw. "króla Kaszubów".

Ze względu na język, który posiada cechy zapożyczone od języka niemieckiego, Kaszubów zmuszano do wpisywania się na volkslisty w czasie II wojny śwaitowej. - Prześladowania wzmogły się jeszcze z chwilą dojścia Hitlera do władzy, a szczególnie z chwilą rozpoczęcia działań wojennych między Polską i Niemcami. W pierwszych dniach września aresztowano mnie oraz kilkunastu organizatorów i pracowników społecznych powiatu bytowskiego i osadzono nas w areszcie gestapowskim. Po kilkunastu dniach przewieziono nas do obozu koncentracyjnego - słyszymy we wspomnieniach z archiwum Polskiego Radia.

Czasy PRL również nie sprzyjały rozwojowi społeczności kaszubskiej. W ideologii Polski Ludowej naród miał stanowić monolit i nie było w nim miejsca na - jak uważały władze - niebezpieczną i potencjalnie separatystyczną mniejszość. Odrodzenie kultury kaszubskiej nastąpiło dopiero po odzyskaniu przez kraj wolności. Symbolem tych zmian jest nadanie na mocy ustawy z 2005 roku statusu języka regionalnego językowi kaszubskiemu.

bm