Wybory 2023. Kto ma prawa wyborcze? Kogo wybieramy?

Ostatnia aktualizacja: 19.09.2023 09:07
Zbliżają się wybory parlamentarne. Ich datę wyznaczono na 15 października. Najważniejsze to iść na wybory. W Czwórce przypominamy, kto może głosować, kto kandydować i jak nasze głosy przełożą się na wybór posłów i senatorów. 
W Polsce mamy dwa prawa wyborcze: czynne i bierne
W Polsce mamy dwa prawa wyborcze: czynne i bierneFoto: Shutterstock/Dziurek
  • 15 października 2023 roku wybierzemy posłów i senatorów. To data wyborów parlamentarnych w Polsce. 
  • Są dwie kategorie praw wyborczych: czynne prawa wyborcze i bierne prawa wyborcze.
  • Czynne prawo wyborcze to możliwość głosowania. Aby oddać głos, musimy mieć skończone 18 lat i spełniać dodatkowe warunki. 
  • Bierne prawo wyborcze to możliwość kandydowania. Do Sejmu mogą kandydować osoby 21-letnie, do Senatu dopiero 30-latkowie. 
  • Posłów i posłanki wybieramy w 41 okręgach. Obowiązuje tu ordynacja proporcjonalna. 
  • Senatorów i senatorki wybieramy w 100 okręgach. Obowiązuje tu ordynacja większościowa. 

15 października 2023 roku będzie w Polsce dniem wyborów parlamentarnych. Wybierzemy swoich przedstawicieli do Sejmu i Senatu. W Czwórce przez cały tydzień w audycji "Reset" opowiadamy o wyborach, przypominamy, jak to jest zorganizowane, kto może głosować, a kto kandydować. 

Prawa wyborcze dzielimy na dwie kategorie: 

  • czynne prawo wyborcze to możliwość głosowania, czyli wybierania kandydatów i kandydatek na posłów i senatorów;
  • bierne prawo wyborcze to możliwość kandydowania, bycia wybieranym na posłów i senatorów. 

Czynne prawo wyborcze

- Możliwość głosowania, czyli czynne prawo wyborcze, ma każdy obywatel i obywatelka, którzy najpóźniej w dniu wyborów, czyli w tym przypadku 15 października, skończą 18 lat - mówi Michał Mazur, koordynator programu Młodzi głosują i Latarnika Wyborczego w Centrum Edukacji Obywatelskiej. - Tu dodatkowo trzeba spełnić dwa warunki: 

  • nie można być ubezwłasnowolnionym, czyli trzeba posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
  • nie można być pozbawionym praw publicznych przez prawomocne orzeczenie sądu lub praw wyborczych przez Trybunał Stanu.

W Polsce nie każda skazana osoba jest pozbawiona praw publicznych. Takie prawa odbierane są raczej skazanym za cięższe przestępstwa, także takie, które były kierowane przeciwko państwu. 


Posłuchaj
03:34 czwórka reset 18.09.2023 wybory 18.44.mp3 Kto ma prawa wyborcze? Kogo wybieramy? (Reset/Czwórka)

 

Bierne prawo wyborcze

Podobne warunki trzeba spełnić w przypadku biernego prawa wyborczego. 

- Nie możemy być ubezwłasnowolnieni i pozbawieni praw publicznych. Jednak przy kandydowaniu dochodzi również kryterium wieku - tłumaczy ekspert. 

  • przypadku kandydowania do Sejmu należy mieć ukończone 21 lat,
  • w przypadku kandydowania do Senatu należy mieć ukończone 30 lat. 

- W przypadku Senatu ustrojodawca stwierdził, że Senat jest taką izbą "refleksji" i to większe doświadczenie życiowe powinno być niezbędne - ocenia Michał Mazur. 

Jak wybieramy posłów i senatorów?

Do Sejmu wybieramy 460 osób. Posłów i posłanki na nową kadencję wybieramy w 41 okręgach wyborczych. 

- Z każdego okręgu do Sejmu wejdzie kilka, kilkanaście, a nawet 20 osób. Mamy tu do czynienia z ordynacją proporcjonalną - wyjaśnia ekspert. - Oznacza to, że w każdym z tych okręgów wyborczych będą wychodzili kandydaci, z danych partii, które uzyskały stosunkowo wysokie punkty procentowe. Zastrzeżeniem jest tu próg wyborczy - partie i komitety, które nie przekroczą 5 proc., oraz koalicje, które nie przekroczą 8 proc. w wyborach, w ogóle nie biorą udziału w podziale mandatów. 

W Senacie jest 100 miejsc. Zajmą je nowi senatorowie i senatorki, których wybierzemy w 100 okręgach wyborczych. 

- Mamy tu do czynienia z jednomandatowymi okręgami wyborczymi - mówi rozmówca Czwórki. - Tu obowiązuje ordynacja większościowa - z jednego okręgu wychodzi jedna osoba - ta, która uzyskała największą liczbę głosów. 

Kto kandyduje w wyborach 2023?

15 października będziemy wybierać senatorów do Senatu i posłów do Sejmu. Zarejestrowano siedem komitetów, które mogą wystawić swoich kandydatów. To:

  • Prawo i Sprawiedliwość - Zjednoczona Prawica
  • Koalicja Obywatelska
  • Trzecia Droga, czyli koalicja PSL i Polski 2050
  • Lewica
  • Konfederacja
  • Bezpartyjni Samorządowcy
  • Polska Jest Jedna. 

***

Tytuł audycji: "Reset"

Prowadzi: Mateusz Kulik

Data emisji: 18.09.2023

Godzina emisji: 18.44

pj