- 15 października 2023 roku wybierzemy posłów i senatorów. To data wyborów parlamentarnych w Polsce.
- Są dwie kategorie praw wyborczych: czynne prawa wyborcze i bierne prawa wyborcze.
- Czynne prawo wyborcze to możliwość głosowania. Aby oddać głos, musimy mieć skończone 18 lat i spełniać dodatkowe warunki.
- Bierne prawo wyborcze to możliwość kandydowania. Do Sejmu mogą kandydować osoby 21-letnie, do Senatu dopiero 30-latkowie.
- Posłów i posłanki wybieramy w 41 okręgach. Obowiązuje tu ordynacja proporcjonalna.
- Senatorów i senatorki wybieramy w 100 okręgach. Obowiązuje tu ordynacja większościowa.
15 października 2023 roku będzie w Polsce dniem wyborów parlamentarnych. Wybierzemy swoich przedstawicieli do Sejmu i Senatu. W Czwórce przez cały tydzień w audycji "Reset" opowiadamy o wyborach, przypominamy, jak to jest zorganizowane, kto może głosować, a kto kandydować.
Prawa wyborcze dzielimy na dwie kategorie:
- czynne prawo wyborcze to możliwość głosowania, czyli wybierania kandydatów i kandydatek na posłów i senatorów;
- bierne prawo wyborcze to możliwość kandydowania, bycia wybieranym na posłów i senatorów.
Czynne prawo wyborcze
- Możliwość głosowania, czyli czynne prawo wyborcze, ma każdy obywatel i obywatelka, którzy najpóźniej w dniu wyborów, czyli w tym przypadku 15 października, skończą 18 lat - mówi Michał Mazur, koordynator programu Młodzi głosują i Latarnika Wyborczego w Centrum Edukacji Obywatelskiej. - Tu dodatkowo trzeba spełnić dwa warunki:
- nie można być ubezwłasnowolnionym, czyli trzeba posiadać pełną zdolność do czynności prawnych,
- nie można być pozbawionym praw publicznych przez prawomocne orzeczenie sądu lub praw wyborczych przez Trybunał Stanu.
W Polsce nie każda skazana osoba jest pozbawiona praw publicznych. Takie prawa odbierane są raczej skazanym za cięższe przestępstwa, także takie, które były kierowane przeciwko państwu.
03:34 czwórka reset 18.09.2023 wybory 18.44.mp3 Kto ma prawa wyborcze? Kogo wybieramy? (Reset/Czwórka)
Bierne prawo wyborcze
Podobne warunki trzeba spełnić w przypadku biernego prawa wyborczego.
- Nie możemy być ubezwłasnowolnieni i pozbawieni praw publicznych. Jednak przy kandydowaniu dochodzi również kryterium wieku - tłumaczy ekspert.
- w przypadku kandydowania do Sejmu należy mieć ukończone 21 lat,
- w przypadku kandydowania do Senatu należy mieć ukończone 30 lat.
- W przypadku Senatu ustrojodawca stwierdził, że Senat jest taką izbą "refleksji" i to większe doświadczenie życiowe powinno być niezbędne - ocenia Michał Mazur.
Jak wybieramy posłów i senatorów?
Do Sejmu wybieramy 460 osób. Posłów i posłanki na nową kadencję wybieramy w 41 okręgach wyborczych.
- Z każdego okręgu do Sejmu wejdzie kilka, kilkanaście, a nawet 20 osób. Mamy tu do czynienia z ordynacją proporcjonalną - wyjaśnia ekspert. - Oznacza to, że w każdym z tych okręgów wyborczych będą wychodzili kandydaci, z danych partii, które uzyskały stosunkowo wysokie punkty procentowe. Zastrzeżeniem jest tu próg wyborczy - partie i komitety, które nie przekroczą 5 proc., oraz koalicje, które nie przekroczą 8 proc. w wyborach, w ogóle nie biorą udziału w podziale mandatów.
W Senacie jest 100 miejsc. Zajmą je nowi senatorowie i senatorki, których wybierzemy w 100 okręgach wyborczych.
- Mamy tu do czynienia z jednomandatowymi okręgami wyborczymi - mówi rozmówca Czwórki. - Tu obowiązuje ordynacja większościowa - z jednego okręgu wychodzi jedna osoba - ta, która uzyskała największą liczbę głosów.
Kto kandyduje w wyborach 2023?
15 października będziemy wybierać senatorów do Senatu i posłów do Sejmu. Zarejestrowano siedem komitetów, które mogą wystawić swoich kandydatów. To:
- Prawo i Sprawiedliwość - Zjednoczona Prawica
- Koalicja Obywatelska
- Trzecia Droga, czyli koalicja PSL i Polski 2050
- Lewica
- Konfederacja
- Bezpartyjni Samorządowcy
- Polska Jest Jedna.
***
Tytuł audycji: "Reset"; "Czwórka do piątej"
Prowadzi: Mateusz Kulik, Weronika Puszkar
Data emisji: 18.09.2023; 10.10.2023
Godzina emisji: 18.44; 15.49
pj
