- W tym roku obchodzimy 79. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.
- Wśród żołnierzy i cywilów w walczącej Warszawie było także wielu artystów.
- Mimo działań wojennych, w ciągu tych 63 dni odbyło się wiele patriotycznych występów i koncertów.
1 sierpnia, w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego oddajemy hołd powstańcom i wracamy myślami do wydarzeń sprzed 79 lat.
Jacy artyści brali udział w Powstaniu Warszawskim?
79 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie. Wśród walczących i cywilów znajdowali się artyści na różnym etapie życia i kariery. Byli to muzycy, kompozytorzy, aktorzy, tacy jak Mieczysław Fogg, Jeremi Przybora, Alina Janowska, Andrzej Łapicki, Irena Kwiatkowska, Danuta Szaflarska czy Władysław Szpilman.
W walczącej Warszawie byli także literaci, poeci i pisarze, między innymi Jan Brzechwa, Kornel Makuszyński i Maria Rodziewiczówna. - Warto powiedzieć o tych, którzy jako młodzi ludzie doświadczali Powstania Warszawskiego, a następnie doświadczenie tych 63 dni stało się dla nich materiałem twórczym. Czymś, do czego później wrócili i zostawili jako pamiątki i świadectwo w literaturze - mówi historyk. - Myślę tutaj m.in. o genialnej poetce Annie Świrszczyńskiej, a także o Mironie Białoszewskim i jego "Pamiętniku z Powstania Warszawskiego".
"Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec"
Artyści w różny sposób uczestniczyli w Powstaniu Warszawskim, wielu z nich walczyło z bronią w ręku i poległo w walkach. Do nich należeli m.in. młodzi poeci pokolenia Kolumbów: Kamil Krzysztof Baczyński i Tadeusz Gajcy.
- Baczyński zginął 4. sierpnia w pałacu Blanka, Gajcy zginął parę dni później. To są poeci, którzy zaczynali, pisali i tworzyli już przed wojną, ale wybuch ich talentu nastąpił podczas okupacji - tłumaczy rozmówca Weroniki Puszkar. - Jedno z najsłynniejszych zdań odnoszących się do tego, ilu wybitnych twórców zginęło podczas okupacji, a przede wszystkim podczas Powstania Warszawskiego, wypowiedział prof. Stanisław Pigoń: "Cóż, należymy do narodu, którego losem jest strzelać do wroga z brylantów".
Powstanie Warszawskie >>> serwis specjalny Polskiego Radia
Artystyczna powstańcza Warszawa
Przez lata okupacji Niemcy tłumili polską kulturę. Zamykano teatry, nie kręcono polskich filmów, nie można było grać Chopina i utworów polskich kompozytorów, nie wydawano polskich książek - niszczono polską inteligencję. Jednak artyści prawie od samego początku okupacji byli wciągnięci przez Polskie Państwo Podziemne w działania, zwłaszcza w dużych miastach, takich jak Warszawa.
- To były różnego rodzaju koła, wydawano biuletyny, podziemne wydawnictwa, zbierano prawa autorskie - opowiada Łukasz Przybyłek. - Tłumiona przez okupanta polska sztuka wybuchła w powstańczej Warszawie. Powstało wiele wierszy i piosenek zagrzewających do walki, organizowano występy z udziałem aktorów, śpiewaków i kompozytorów. Wydawano także prasę powstańczą, prężnie działała radiostacja Armii Krajowej "Błyskawica", a jednym ze spikerów powstańczych audycji był Jeremi Przybora.
08:29 Czwórka/Stacja Kultura - Artyści w Powstaniu Warszawskim 01.08.2023.mp3 O artystach w powstańczej Warszawie opowiada historyk Łukasz Przybyłek (Stacja Kultura/Czwórka)
***
Tytuł audycji: Stacja Kultura
Prowadzi: Adam Smolarek
Materiał: Weronika Puszkar
Data emisji: 01.08.2023
Godzina emisji: 11:15
aw