- Heligonka to popularny na południu Polski, w Czechach i na Słowacji instrument muzyczny
- Pierwsze wzmianki o tym instrumencie pochodzą z czasów słynnego słowackiego zbójnika Juraja Janosika.
- Heligonka przypomina akordeon.
- W Polsce instrumenty te robi heligonista Maks Czerwiński.
Czym heligonka różni się od akordeonu?
Heligonka to popularny na południu Polski, w Czechach i na Słowacji instrument muzyczny. Z wyglądu przypomina akordeon, ale jest nieco mniejszy i zamiast klawiszy ma guziki. Źródłem jego dźwięku są drgania blaszek powodowane przez strumień powietrza. - Jest tu gruby bas z heligonu, bo w tym instrumencie płyty basowe są trzy razy większe niż w akordeonie - wyjaśnia rozmówca Hanny Dołęgowskiej.
Od muzyki ludowej po "Despacito"
- Heligonka jest nieduża, szykowna i bardzo ładnie wykonana - podkreśla Maks Czerwiński. - To instrument na każdą okazję, który na dodatek możemy zabrać ze sobą w podróż. Folklor w kompakcie, w wersji kieszonkowej - śmieje się. - Na heligonce można zagrać wszystko - od muzyki ludowej po „Despacito”.
Heligonka - historia instrumentu
Na południe Polski heligonka przywędrowała w XIX wieku z głębi ówczesnych Austro-Węgier. Dzięki swoim walorom brzmieniowym zyskała bardzo dużą popularność zwłaszcza wśród kapel góralskich. Tradycja ta jest do dziś szczególnie pielęgnowana zwłaszcza na terenach Beskidu Żywieckiego, gdzie organizowane są liczne przeglądy i konkursy. Największą popularnością instrument cieszył się na przełomie XIX i XX wieku. Potem został wyparty przez harmonię i akordeon. Heligonka powróciła do łask, kiedy etnografowie postanowili nie uznawać kapel bez tego instrumentu za "prawdziwie ludowe".
Sprawdź:
- Wydaje mi się, że przyszła moda na heligonkę. Mnie gry na tym instrumencie uczył mistrz Czesław Węglarz. Od 2017 ja sam uczę innych - opowiada heligonista. - Pierwszą heligonkę wykonałem własnoręcznie wraz z panem Janem Zoniem w ramach projektu "Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych 2022". Od tego czasu robimy nowe instrumenty i serwisujemy stare, żeby wszystko było na miejscu i żeby nie trzeba było jeździć do Czech lub na Słowację.
Heligonka | Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych 2022 / Narodowy Instytut Muzyki i Tańca
Kim jest Maks Czerwiński?
Maks Czerwiński jest laureatem międzynarodowych konkursów i festiwali folklorystycznych. Do jego najważniejszych osiągnięć należą m.in.: "Złote Zbyrkadło" na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem i I miejsce na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu. Gość Czwórki współtworzy też unikatową kapelę Dejcie Spokój, która przywraca zapomniany skład instrumentalny z terenu północnej Żywiecczyzny. Od dziecięcych lat swoje góralskie korzenie pielęgnuje w zespole regionalnym Magurzanie z Łodygowic, skąd pochodzi.
14:17 CZWÓRKA Stacja Kultura - maks czerwinski 22.03.2024.mp3 Maks Czewiński o grze na heligonce i tradycyjnej muzyce z okolic Żywca (Stacja Kultura/Czwórka)
***
Tytuł audycji: Stacja Kultura
Prowadzi: Adam Smolarek
Materiał przygotowała: Hanna Dołęgowska
Data emisji: 22.03.2024
Godzina emisji: 10.15
kul/wmkor
