Lwów - miasto odznaczone Virtuti Militari. Mija 100 lat od rozpoczęcia obrony Lwowa

- W walkach o miasto w dużej części brała udział młodzież, stąd wzięło się słynne określenie "Orlęta Lwowskie". Za to bohaterstwo Józef Piłsudski odznaczył Lwów - jako jedyne miasto polskie - Krzyżem Virtuti Militari - mówi prof. Mirosław Szumiło.

Cmentarz Orląt Lwowskich

Foto: Shutterstock/chrupka

Średniowiecze. "Epoka jak róża w zimowym ogrodzie"

Lwów w 1918 roku liczył 206 tysięcy osób, jak podaje ówczesny spis ludności, z czego ponad 175 tysięcy posługiwało się językiem polskim jako ojczystym. Polacy mieszkający w mieście zdawali sobie doskonale sprawę z narastających wśród Ukraińców nastrojów nacjonalistycznych i dążenia do stworzenia niepodległego państwa. Zdobycie przez Ukraińców Lwowa - stolicy Galicji Wschodniej - miało być zwieńczeniem tych tendencji.

Posłuchaj

09:49 _PR4_AAC_zaklinacze_all_0.1_ 2020_10_31.mp3 Mija 100 lat od rozpoczęcia obrony Lwowa, rozmawiamy o zwycięstwie Polaków i "Orlętach Lwowskich" (Zaklinacze Czasu/Czwórka)

- Bezpośrednim powodem wybuchu walk była odezwa Ukraińskiej Rady Narodowej proklamująca Państwo Ukraińskie na terenach rozpadających się Austro-Węgier. Jego stolicą miał być Lwów - mówi ekspert. - Wcześniej z 31.10 na 1.11 Ukraińcy z zaskoczenia przejęli centrum miasta z rąk austriackich, dlatego strona polska spontanicznie stawiła opór.

Od samego początku wyraźne były olbrzymie dysproporcje pomiędzy stroną polską a ukraińską.

Po stronie polskiej walczyli mieszkańcy miasta. Główny trzon stanowiły organizacje konspiracyjne dowodzone przez zawodowych wojskowych, ochotnicy gimnazjaliści, harcerze, a przede wszystkim młodzież.

Zobacz także:

• Oni o niepodległości usłyszeli jako pierwsi
• Hetman wielki koronny. Na czas wojny i pokoju

- Wynikało to z tego, że prawie wszyscy mężczyźni w wieku poborowym znaleźli się wcześniej na froncie powołani do armii austriackiej, do tego dochodziła epidemia grypy hiszpanki, która niosła za sobą duże straty ludzkie - mówi gość Czwórki. W efekcie w mieście pozostawali głównie starcy, młodzież i kobiety. W walkach również dużą część stanowiły kobiety z powołanej Ochotniczej Legii Kobiet. Wśród 6 tysięcy obrońców było ponad 1400 osób młodzieży poniżej 17 roku życia. Najmłodszy obrońca Jaś Kukawski miał 9 lat.

Zbrojną formację strony ukraińskiej stanowili głównie pochodzący spoza Lwowa żołnierze wcześniej walczący w armii austriackiej. Oprócz doświadczenia, siły ukraińskie również miały przewagę liczebną. Na początku walk dysponowali 1500 żołnierzami stojącymi naprzeciwko 500 uzbrojonych Polaków.  

Zobacz także:

• Krzyżacy. "Dobrze funkcjonująca korporacja"
• Legendy. Jak powstały i co mówią o naszej kulturze?

Determinacja, patriotyzm, doświadczenie dowódców oraz znajomość miasta jednak przechyliły szalę zwycięstwa na stronę polską w tej nierównej walce.

- Pod koniec listopada Ukraińcy wycofali się z miasta, ale front dość długo jeszcze przebiegał poza jego obszarem. Przez kilka miesięcy Ukraińcy próbowali odciąć Lwów, jednak po tym jak ruszyła polska ofensywa i zajęliśmy większą część Galicji Wschodniej miasto zostało ostatecznie przejęte 22 maja 1919 roku - tłumaczy gość audycji.

Symbolem tej heroicznej walki jest Cmentarz Orląt, będący częścią Cmentarza Łyczakowskiego. Niedaleko niego zginął bohater symbol Orląt Lwowskich 14-letni Jurek Biczant.

***

Tytuł audycji: Zaklinacze czasu

Prowadzi: Jakub Jamrozek

Gość: Prof. Mirosław Szumiło (Instytut Pamięci Narodowej)

Data emisji: 31.10.2020

Godzina emisji: 14.15

aw