- Poprawnie mówimy tylko "w poniedziałek" i "w piątek" (a nie "we poniedziałek" ani "we piątek").
- Poprawnie mówimy i piszemy: w poniedziałek, we wtorek, w środę lub we środę (oba połączenia są równie poprawne), w czwartek lub we czwartek (oba połączenia są równie poprawne), w piątek, w sobotę, w niedzielę.
- Dlaczego "we" pojawia się przy wtorku, środzie i czwartku?
W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem zajmujemy się sałatką i surówką.
Autorzy strony NCK "Ciekawostki językowe / Ojczysty - dodaj do ulubionych" piszą: Nie mamy wątpliwości, że poprawnie mówimy tylko "w poniedziałek" i "w piątek" (a nie "we poniedziałek" ani "we piątek"), ale jeśli chodzi o pozostałe dni tygodnia pracy, to już nie zawsze jest to oczywiste… Jak jest poprawnie: w wtorek czy we wtorek, w środę czy we środę, w czwartek czy we czwartek? Poprawnie mówimy i piszemy: w poniedziałek, we wtorek, w środę lub we środę (oba połączenia są równie poprawne), w czwartek lub we czwartek (oba połączenia są równie poprawne), w piątek, w sobotę, w niedzielę.
Przed słowem "wtorek" musimy użyć rozszerzonej wersji przyimka "w", czyli formy "we", dlatego że rozszerzonej wersji przyimka używamy zawsze w połączeniu z wyrazami zaczynającymi się od spółgłoski [w] lub [f], po której następuje inna spółgłoska lub grupa spółgłosek.
Z czego zatem wynika oboczność form: "w środę" i "we środę", "w czwartek" i "we czwartek", skoro ani środa, ani czwartek nie zaczynają od [w] ani [f]? Otóż przed niektórymi wyrazami zaczynającymi się od innych zbitek spółgłoskowych zwyczajowo używa się formy "we", choć system językowy tego nie wymaga (systemowa jest w takich wypadkach forma "w"). Połączenia "we środę" i "we czwartek" są więc usankcjonowane tradycją językową.
01:59 czwórka pierwsze słyszę 09.11.2023 ojczysty w czwartek.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Mówimy "w czwartek" czy "we czwartek"?(Pierwsze słyszę/Czwórka)
___
Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.
Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk.
POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<
Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia".
Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.
***
Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.
mat. pras./kd/aw/pj
