"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Skąd się wzięło określenie "złapać wilka"?

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. Tym razem  sprawdzamy, co nasz stan zdrowia ma wspólnego z wilkiem i co oznacza określenie "złapać wilka".  

W audycji "Pierwsze słyszę" sprawdzamy, co oznacza określenie "złapać wilka"

Foto: shutterstock/Holly S Cannon

• W audycji "Pierwsze słyszę" mówimy o ciekawostkach występujących w języku polskim. 
• W nowym odcinku cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" sprawdzamy, co skąd się wzięło określenie "złapać wilka".
• Ten znany frazeologizm związany jest ze zdrowiem i oznacza "przeziębić się, siedząc na czymś zimnym, np. na kamieniu". 

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem sprawdzamy, co oznacza określenie "złapać wilka". 

Na stronie NCK "Ciekawostki językowe/Ojczysty - dodaj do ulubionych" można przeczytać: Frazeologizm "złapać wilka" definiowany jest dzisiaj: "przeziębić się, siedząc na czymś zimnym, np. na kamieniu". Czasownik "złapać" w jednym ze znaczeń to "zachorować na coś, zarazić się czymś". Nie dziwi zatem, że "złapać wilka" oznacza "zapaść na jakąś chorobę", ale co wilk ma wspólnego z przeziębieniem…?

Słowo "wilk" jest bogate w skojarzenia: wilk był postrzegany jako istota dzika, niebezpieczna, niepożądana, kojarzył się ze złem i przykrymi następstwami. Dlatego też kiedyś zwano wilkiem pewne przypadłości: parcha na końskich nogach i kopytach; jedną z postaci gruźlicy skóry wyjątkowo oszpecającą ludzką twarz i w ogóle chorobę wrzodową skóry występującą u ludzi lub paskudzący się, uporczywy wrzód, a także - jak podaje Słownik Wileński - "wyprzenie w stolcu". Najprawdopodobniej właśnie od owego "wyprzenia w stolcu" zwanego "wilkiem" przeszło znaczenie do frazeologizmu "złapać wilka" - najpierw w znaczeniu nienotowanym wprawdzie przez słowniki "nabawić się hemoroidów od siedzenia na czymś zimnym" (takie użycie znamy z żywej mowy, zwłaszcza z języka ludowego), a później - przez rozszerzenie na częściej spotykane dolegliwości - w znaczeniu "przeziębić się od siedzenia na czymś zimnym".

Posłuchaj

01:22 CZWORKA_ojczysty_złapac wilka (mp3) 2023_11_23-07-28-59.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co oznacza "złapać wilka"? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprasza Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj