"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Termy - od antyku do dziś

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" zdradzamy tajemnice języka polskiego. Tym razem zajęliśmy się słowem "termy". 

Do niedawna termy występowały w polszczyźnie wyłącznie w znaczeniu historycznym "w starożytnym Rzymie: publiczne łaźnie składające się z pomieszczeń do kąpieli oraz z pomieszczeń do odpoczynku i ćwiczeń gimnastycznych"

Foto: shutterstock/Marcin-linfernum

• Do niedawna termy występowały w polszczyźnie wyłącznie w znaczeniu historycznym - oznaczały publiczne łaźnie. 
• Rzeczownik "terma" miał i dalej ma znaczenie: "zbiornik z wbudowanym grzejnikiem, przeznaczony do ogrzewania wody"
• Jest jeszcze termin geologiczny "terma" -  o znaczeniu "źródło, otwór wiertniczy lub inne wyrobisko, z którego wypływająca woda ma temperaturę wyższą od średniej rocznej temperatury powietrza na danym obszarze".

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w każdy wtorek i czwartek w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. Tym razem zajmujemy się termami.

Autorzy strony NCK "Ciekawostki językowe / Ojczysty - dodaj do ulubionych" piszą: Najpowszechniejsze dzisiaj znaczenie "baseny z wodą z gorących źródeł" to jedno z najnowszych zapożyczeń w polszczyźnie. Do niedawna termy występowały w polszczyźnie wyłącznie w znaczeniu historycznym "w starożytnym Rzymie: publiczne łaźnie składające się z pomieszczeń do kąpieli oraz z pomieszczeń do odpoczynku i ćwiczeń gimnastycznych" (definicja za: "Uniwersalny słownik języka polskiego", Warszawa 2003). Terma - rzeczownik mający formy zarówno liczby pojedynczej, jak i liczby mnogiej - miał i dalej ma znaczenie "zbiornik z wbudowanym grzejnikiem, przeznaczony do ogrzewania wody". Obok niego jest jeszcze termin geologiczny terma o znaczeniu "źródło, otwór wiertniczy lub inne wyrobisko, z którego wypływająca woda ma temperaturę wyższą od średniej rocznej temperatury powietrza na danym obszarze". Teoretycznie od tego znaczenia mogłoby powstać na gruncie polszczyzny znaczenie rzeczownika termy "baseny z wodą z gorących źródeł", ale jednak stało się inaczej, znaczenie to zapożyczyliśmy, bo i same obiekty - zespoły basenów, saun, zjeżdżalni itp. - zostały przez nas "zapożyczone".

Posłuchaj

01:48 czwórka pierwsze słyszę 12.12.2023 ojczysty termy.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Co to są termy? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

Język polski należy do najtrudniejszych języków świata. Badanie pochodzenia słów i ich ewolucji to fascynująca podróż przez historię i zwyczaje. Martyna Matwiejuk w audycji "Pierwsze słyszę" o godz. 7.30 do końca roku będzie wyjaśniać, dlaczego niektóre memy powodują, że "śmiejemy się do rozpuku", sprawdzi też językowy rodowód "kundla", skąd się wziął "majsterklepka" i jaką miarą jest "łut szczęścia". 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku, dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprasza Martyna Matwiejuk.

mat. pras./kd/aw/pj