"Ojczysty - dodaj do ulubionych". Sernik, serowiec, a może sernica?

W cyklu "Ojczysty - dodaj do ulubionych" odsłaniamy tajemnice języka polskiego. Wkraczamy w świat świątecznych wypieków. Sernik to dziś ulubione ciasto wielu, ale w dawnej Polsce to słowo było określeniem zawodu. 

Sernik to dziś jeden z ulubionych wypieków na świątecznych stołach. To słowo jednak nie zawsze określało ciasto

Foto: shutterstock

• Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków.
• W dawnej Polsce słowo "sernik" było również nazwą zawodu. 
• Serowiec obecnie jest odnotowywany jako nieco przestarzały synonim sernika w znaczeniu cukierniczym.
• Serowiec w XIX wieku był opisany tez jako "owad drobny, na kształt pyłku iakiego", który "znayduie się w chlebie, serze, mące".

W ramach kampanii "Ojczysty - dodaj do ulubionych" w audycji "Pierwsze słyszę" poznajemy ciekawostki językowe. 

Eksperci od języka polskiego z Narodowego Centrum Kultury wyjaśniają, że w dawnej Polsce słowo "sernik" było również nazwą zawodu: sernikiem był ten, kto zawodowo wytwarzał sery. Sernikiem lub sernicą zwano również specjalną wiatkę, przewiewną, lecz gęsto obudowaną drewnianymi prętami, służącą do suszenia serów. We współczesnej polszczyźnie sernik to również synonim kazeiny, coraz rzadziej używany w tym znaczeniu, dlatego że w nazewnictwie specjalistycznym znacznie wygodniejsze są internacjonalizmy.

Serowiec obecnie jest odnotowywany jako nieco przestarzały synonim sernika w znaczeniu cukierniczym, jednak z XIX-wiecznego słownika S.B. Lindego dowiadujemy się, że w tamtych czasach serowiec to przede wszystkim "owad drobny, na kształt pyłku iakiego", który "znayduie się w chlebie, serze, mące", a także że serowiec to rzadziej używana postać wyrazu surowiec (bo kiedyś występowały obocznie formy surowy/serowy w tym samym znaczeniu). Owad w entomologii otrzymał miano "sernica pospolita" - a więc w pewien sposób nawiązał do sernika. 

Posłuchaj

01:20 czwórka pierwsze słyszę 26.03.2024 ojczysty sernik 7.30.mp3 "Ojczysty - dodaj do ulubionych". Sernik, serowiec czy sernica? (Pierwsze słyszę/Czwórka)

 

Audycja powstała we współpracy z Narodowym Centrum Kultury.

___

Kampania społeczno-edukacyjna "Ojczysty - dodaj do ulubionych" ma na celu propagowanie dbałości o poprawność polszczyzny oraz kształtowanie świadomości językowej Polaków. Dziennikarze Czwórki angażują się w projekt, prezentując w formie dźwiękowej ciekawostki językowe.

Kolejnych odsłon będzie można posłuchać we wtorki i czwartki w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30. O pochodzeniu wyrażeń z życia codziennego opowie Martyna Matwiejuk. 

POSŁUCHAJ POPRZEDNICH ODCINKÓW <<<

 

Organizatorem akcji "Ojczysty - dodaj do ulubionych" jest Narodowe Centrum Kultury. Kampania trwa nieprzerwanie od 20 lutego 2012 roku - dnia poprzedzającego Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego. "Ojczysty - dodaj do ulubionych" to najpopularniejszy kanał prowadzony przez centralne instytucje kultury poświęcony poprawnej polszczyźnie.

***

Na kolejne odsłony cyklu we wtorki i czwartki, w porannej audycji "Pierwsze słyszę", po godz. 7.30 zaprosi Martyna Matwiejuk.

mat. pras./aw/wmkor