Dziś mija 95 rocznica urodzin Mariana Załuckiego, poety, satyryka i pisarza. Znany z kabaretów "Wagabunda" i "Dudek", z występów na scenie teatru "Buffo" i anteny Polskiego Radia w "Podwieczorku przy mikrofonie" artysta urodził się 5 maja 1920.
Przyszedł na świat w Kołomyi, ale młodość spędził we Lwowie. Po wojnie zamieszkał w Krakowie, gdzie debiutował w Teatrze Satyryków. Od 1956 występował w kabarecie "Wagabunda", tam występował w tych samych programach, co Kazimierz Rudzki i Maria Koterbska.
- Wśród tych zawodowców najwyższej próby ktoś, kto nie miałby swojej osobowości, takiej dozy talentu, jak Marian Załucki, po prostu by nie zaistniał - wyjaśniał Roman Dziewoński, znawca kabaretu, w audycji z cyklu "Kabaretowe numery i klimaty".
Załucki był mistrzem wierszowanych monologów-fraszek. Błyskotliwe, obnażające wady narodowe, z niezmiennie celną pointą, wygłaszane były przez autora niepewnym, drążącym głosem, co nie było kreacją sceniczną.
- Marian Załucki przed wejściem na scenę był mocno skrępowany. Natomiast, kiedy wchodził na scenę, to skrępowanie nie znikało, ale sprawiało, że publiczność (być może z tego powodu) go akceptowała – mówił gość audycji Bogumiły Prządki i Iwony Malinowskiej.
W jego monologach narratorem, czy podmiotem lirycznym, był zwykły człowiek przytłoczony przez otaczającą rzeczywistość, męczony przez despotycznego szefa, gnębiony przez hałaśliwą żonę. Z drugiej strony, Załucki sięgał po tematy związane z polityką i społeczeństwem (wyśmiewający system mieszkaniowy PRL "Rozwód po polsku"). W monologu "Powszechne rozbrojenie" czytamy: Nie śpi pan prezydent/Gryzie się generał! /Martwią się w sztabskomandach /ich uczeni koledzy,/żebym ja - obcy człowiek! /nowocześnie umierał/ według najnowszych osiągnięć wiedzy!/Trudzą się w tym kierunku/znawcy,/koneserzy... /A mnie - nie zależy. /Dbają o mnie po prostu/jak z rodziny kto bliski: ulepszają te bomby, /doskonalą pociski,/żeby we mnie nie rąbnął/czasem jaki nieświeży...”
W "Wagabundzie" występował do 1967 roku. W 1962 roku zaczął współpracę z warszawskimi teatrami "Buffo" i "Syrena". Występował także z kabaretami "U Lopka" i "Dudek". W Warszawie zaczęła się jego przygoda z Polskim Radiem w popularnym "Podwieczorku przed mikrofonem".
Zobacz serwis specjalny z okazji dziewięćdziesięciolecia Polskiego Radia >>>>>>
Współpracował z "Przekrojem", "Szpilkami" i "Życiem Literackim". Swoje monologi wygłaszał za granicą, dla społeczności polonijnej. Zmarł 13 kwietnia 1979. W tym kontekście jego wierszyk "Trema" nabiera nowego wydźwięku: "Ja tutaj tylko na chwilę./Pięć minut i tyle./Powiem i już mnie nie ma./Albo nie powiem. Trema."
Posłuchaj audycji poświęconej postaci Mariana Załuckiego.
bm