- W ramach upamiętnienia rocznicy likwidacji getta warszawskiego chcemy przypomnieć o losie jego mieszkańców. Ludzi, którzy nie mieli żadnej możliwości obrony i ginęli w poczuciu bezsilności i samotności - powiedział Paweł Śpiewak, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego, który organizuje Marsz Pamięci.
Jak dodał, chodzi tu nie o kilka, czy kilkanaście osób, ale o setki tysięcy Żydów, którzy zostali w ciągu niecałych dwóch miesięcy wywiezieni do obozu zagłady w Treblince i zagazowani. - Chcemy o nich przypomnieć - o tych kobietach, mężczyznach, dzieciach, którzy przeszli przez to piekło i zginęli - podkreślił.
Śpiewak zaznaczył, że nie znamy nazwisk wszystkich ofiar getta. Ale wiemy "jaka pustka po nich powstała". - Była to wielka strata także dla Warszawy, która utraciła wielu mieszkańców, a wraz z nimi również część swojej tożsamości i historii. Zginęło wtedy wielu ludzi ważnych dla kultury, dla miasta, ale także tysiące zwykłych mieszkańców - wskazał.
- Trasa marszu będzie biegła od Umschlagplatz, skąd wyjeżdżały transporty do Treblinki, czyli miejsca gdzie kończyło się życie dla Żydów z getta. Podczas marszu chcemy symbolicznie odwrócić bieg czasu i dojść do muru getta - wyjaśnił.
W tym roku marsz jest dedykowany pamięci dzieci, które szmuglowały żywność na stronę żydowską. - To dzięki nim w dużej mierze ta dzielnica do końca nie umarła z głodu. Często 10-, 12-latki były odpowiedzialne za przeżycie całych rodzin. I ich wyjątkową rolę chcemy upamiętnić - oświadczył dyrektor.
Każdy z uczestników Marszu Pamięci otrzyma symboliczną wstążeczkę z imieniem jednego z dzieci. - Z tych wstążek chcemy utworzyć przy fragmencie muru getta rodzaj pomnika pamięci. Na skwerze przed budynkiem LO im. Henryka Sienkiewicza, na zakończenie zaśpiewamy wspólnie z Olą Bilińską znaną z getta pieśń "Warszawo ma" - dodał Śpiewak.
Marsz poprzedzi uroczyste odczytanie Trenów Jeremiasza pod pomnikiem Umschlagplatz z udziałem przedstawicieli towarzyszeń Drugie Pokolenie - Potomkowie Ocalałych z Holokaustu oraz Dzieci Holokaustu.
Marsz Pamięci honorowym patronatem objął rzecznik praw dziecka Marek Michalak.
Zobacz serwis specjalny: POWSTANIE W GETCIE>>>
***
Jesienią 1940 roku Niemcy stłoczyli Żydów na obszarze warszawskiego getta, tworząc największą zamkniętą dzielnicę żydowską w okupowanej Europie. W lipcu 1942 roku rozpoczęli jego likwidację, wywożąc do obozu zagłady w Treblince ponad 250 tys. mieszkańców getta.
19 kwietnia 1943 roku, kiedy siły niemieckie przystąpiły do jego ostatecznej likwidacji, opór stawili im bojownicy z Żydowskiej Organizacji Bojowej i Żydowskiego Związku Wojskowego. Rozpoczęło się powstanie. W trwającej prawie miesiąc nierównej walce słabo uzbrojeni bojownicy stawili opór żołnierzom z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa i formacji pomocniczych.
W tym czasie Niemcy zrównali getto z ziemią. Według raportów niemieckich od 20 kwietnia do 16 maja 1943 roku w wykrytych i zlikwidowanych bunkrach znajdowało się ponad 56 tys. Żydów. Ok. 6 tys. zginęło na miejscu w walce, na skutek pożarów czy zaczadzenia. 7 tys. Żydów naziści zamordowali na terenie getta, tyle samo wysłano do Treblinki. Pozostała grupa ok. 36 tys. została wysłana do innych obozów, głównie Auschwitz i Majdanka.
IAR, PAP, kk