8 października 1967 zmarł Clement Attlee, pierwszy powojenny premier Wielkiej Brytanii.
Zwolennik ludu pracującego
Za młodu konserwatysta, z czasem socjalista, od lat dwudziestych należał do brytyjskiej Partii Pracy. Z poparciem robotników i związków zawodowych Londynu wspiął się na szczyt partyjnej hierarchii. Od 1935 roku pełnił funkcję lidera labourzystów. Był zwolennikiem twardej polityki wobec Hitlera i zagrożeń europejskich w przeciwieństwie do pacyfistycznie nastawionych poprzedników.
W cieniu Churchilla
Po wybuchu II wojny światowej Clement Attlee wszedł w skład gabinetu wojennego Winstona Churchilla. Niewidoczny, skromny zwolennik ludu pracującego Wielkiej Brytanii tłumaczył potrzebę poświęceń dla wyższego celu, jakim było zwycięstwo w wojnie.
– Ich współpraca układała się dobrze. Dobre stosunki Attlee ze związkami zawodowymi i jego popularność wśród klasy robotniczej gwarantowała spokój społeczny i szerokie poparcie dla polityki rządu – mówił na antenie Polskiego Radia prof. Michał Leśniewski.
Pierwszy powojenny premier
Zwycięstwo w II wojnie światowej zbiegło się w czasie z triumfem wyborczym Partii Pracy. Hasło budowy państwa opiekuńczego wyniosły Attlee na stanowiska premiera. – Idee pozostały te same, zmieniła się przede wszystkim osobowość przywódcy. Po barwnym i energicznym Churchillu w Poczdamie pojawił się wyciszony i spokojny administrator – tłumaczył historyk.
W polityce zagranicznej Attlee postawił sobie za cel niedopuszczenie do odbudowy potencjału Niemiec i zahamowanie ekspansji sowieckiej. Stąd nazywa się go często współtwórcą NATO. W stosunku do Polski pozostał wierny wizji Churchilla. Zmiany miały charakter socjalny i opierały się na pomocy tym Polakom, którzy pozostali w Wielkiej Brytanii.
W polityce wewnętrznej, realizując obietnice wyborcze, znacjonalizował główne gałęzi gospodarki. Uważał, że w systemie wolnego rynku rola państwa powinna polegać na gwarancjach pełnego zatrudnienia. Attlee skoncentrował się na przemyśle ciężkim, który był głównym pracodawcą dla większości klasy robotniczej Wielkiej Brytanii.
Clement Attlee pełnił funkcję premiera do 1951 roku, kiedy to władzę odzyskali konserwatyści, a na fotel premiera powrócił Winston Churchill. Przez parę lat kierował opozycję, by w 1955 roku wycofać się z polityki.
Kim był polityk, przywódca Wielkiej Brytanii, przez lata pozostający w cieniu Winstona Churchilla? Posłuchaj audycji z cyklu "Postacie XX wieku".
mjm