Zbliża się 69. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. 1 sierpnia znów zatrzymamy się na chwilę w godzinie "W", by uczcić pamięć tych, którzy walczyli i polegli. W radiowej Jedynce chcemy także przypomnieć o cierpieniu cywilów, którzy w masowej skali byli eksterminowani przez hitlerowców.
Powstanie Warszawskie - serwis specjalny >>>
W rozmowie z Katarzyną Kobylecką historyk dr Adam Leszczyński przypomniał, że wojna prowadzona przez Hitlera na wschodzie różniła się od działań wojennych z krajami zachodnimi. - Wojna na wschodzie była dla niego rodzajem ideologicznej krucjaty o uzyskanie dla Niemców przestrzeni życiowej; to była wojna na wyniszczenie. Stąd straszliwie brutalna polityka, szczególnie wobec ludności Związku Radzieckiego. Polacy byli w nieco lepszej sytuacji, ale nieznacznie. Częściowo mieli zostać eksterminowani, a częściowo przesiedleni - mówił w audycji "Naukowy zawrót głowy".
Powstanie Warszawskie, które wybuchło 1 sierpnia 1944 roku, dało Niemcom okazję do "praktycznego wykonania zadania biologicznego oczyszczenia z niepożądanego elementu". W grę wchodziło też przekonanie, że Warszawa jest bastionem polskości, zapadł więc na nią wyrok. - Połączyły się tu względy militarne i ideologiczne. W zabijaniu cywilów brały udział wszystkie jednostki niemieckie, natomiast najbardziej "wsławiły się" oddziały złożone z Rosjan (brygada SS RONA) oraz niemieckich kryminalistów (brygada SS "Dirlewanger") - powiedział historyk.
Adam Leszczyński podkreślił, że dla walczących powstańców tragedią było cierpienie ludności cywilnej. Tym bardziej, że nie byli w stanie ochronić cywilów. - Straszne sceny rozgrywały się na oczach powstańców, a oni czuli się bezradni. Niemcy podpalali domy, zabijali ludzi na miejscu, ciała palili na podwórkach - opowiada w rozmowie z Katarzyną Kobylecką. Po kilku dniach SS zmieniło strategię; postanowiono usunąć ludzi z Warszawy. Kilkaset tysięcy warszawiaków przeszło przez obóz tymczasowy w Pruszkowie, skąd byli wysyłani do obozów koncentracyjnych bądź wysiedlani na tereny okupowane.
- Do dziś niepełna jest lista ofiar powstania warszawskiego. Ze 100 tysięcy pochowanych na Cmentarzu Powstańców Warszawy znamy nazwiska 3,5 tysiąca - podsumował Adam Leszczyński.
Jak kształtowały się nastroje walczących i cywilów w trakcie Powstania Warszawskiego? Dlaczego sprawcy masakr nie zostali osądzeni? Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy!
(asz)