Reżyserował Kazimierz Dejmek, a w rolę Konrada-Gustawa wcielił się Gustaw Holoubek. - Potraktowałem to, jako rolę swojego życia, ponieważ myślałem o nim znacznie wcześniej, niż dane mi było zagrać. W czasie okupacji już znałem na pamięć prawie cały utwór - mówił Joannie Sławińskiej w 2008 roku.
Inscenizacje wywołały spontaniczną reakcję publiczności. - Ludzie byli tym porwani, i ja byłem porwany. Od pewnego momentu przedstawienia każde słowo było przez publiczność aplauzem kwitowane - mówił Gustaw Holoubek i zachowanie widzów nazywał "bezwstydnym i bezczelnym". - To była reakcja bezczelna wobec przemocy. Przecież "Dziady", jak wiele utworów przepełnionych głosem wolności, można odczytywać aluzyjnie - wyjaśnia dziś prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska.
Marzec '68
Niezapomniany aktor podkreślał, że "stopień tej reakcji był wielkim zaskoczeniem, ale wiedziałem, że to może się skończyć katastrofą". I zakończyło - zdjęciem "Dziadów" z afisza, za czym poszły protesty. 30 stycznia 1968 roku, w dniu ostatniego spektaklu, studenci przeprowadzili pod pomnikiem Adama Mickiewicza w Warszawie demonstrację przeciw ingerencji cenzury. Uczestniczył w nich m.in. Andrzej Seweryn, który został aresztowany. Już następnego dnia Adam Michnik i Henryk Szlajfer zaczęli zbierać podpisy pod petycją przeciwko zakazowi wystawiania "Dziadów"..
W audycji prezentujemy archiwalną wypowiedź Władysława Gomułki, który uzasadniał zdjęcie spektaklu. Prezentujemy fragment historycznego przedstawienia oraz i wywiad z Gustawem Holoubkiem nagrany w 40. rocznicę wydarzeń z 1968 roku. Aktor obala kilka mitów, jakie wokół "Dziadów" narosły, dowiadujemy się też dlaczego Kazimierz Dejmek twierdził, że "nie ma ręki do romantyzmu" i gdzie aktualnie są kajdany, którymi Holoubek pętany był na scenie.
6 marca minęła 8. rocznica śmierci Gustawa Holoubka. 10 marca 2015 roku "Dziady" znów pojawią się na scenie Teatru Narodowego w Warszawie.
***
Tytuł audycji: Kulturalna Jedynka
Prowadzi: Joanna Sławińska
Gość: prof. Anna Kuligowska-Korzeniewska (historyk teatru)
Data emisji: 8.03.2016
Godzina emisji: 22.10
asz/tj