"Andreowia" Beaty Chomątowskiej. Powieść wbrew krakowskim stereotypom
36:38 2021_03_10 21_12_06_PR1_Moje_książki.mp3 W tytułowej postaci spotyka się ze sobą wiele archetypicznych wyobrażeń żydowskich (Jedynka/Moje książki)
Rzecz dzieje się na początku XX wieku w środowisku galicyjskich chasydów, czyli ortodoksyjnych Żydów. Pewnego dnia w biednym sztetlu na Podolu zjawia się tajemniczy włóczęga i wszystko zaczyna się zmieniać…
- Punktem wyjścia do mojej historii jest motyw dotyczący rabina Maharala, kiedy ten wraz z dwoma uczniami stworzył golema. Spytali wtedy, co powiedzą ludziom. Maharal odpowiedział im: "Powiedzcie, że to jest przybłęda, który usiadł rano na progu synagogi i przygarnąłem go". Pomyślałem sobie, a gdyby od tego zacząć moją historię… Rzeczywiście ani człowiek, ani stwór, tylko trochę golem, ale też nie do końca to wiadomo… Przychodzi do miasteczka i spotyka miejscowego o imieniu Tadek, który wiedziony jakimś podszeptem przygarnia go i staje się jednym z chasydów. To był punkt wyjścia dla mojej historii i postaci - mówi Maciej Płaza, autor "Golema", a także laureat Nagrody Literackiej Gdynia 2016 za zbiór opowiadań "Skoruń" i Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2018 za powieść "Robinson w Bolechowie".
"Zły. Instrukcja obsługi w porządku alfabetycznym" - książka "niespiesznego przechodnia"
Żydowskie wyobrażenia
Maciej Płaza przyznaje, że w tytułowej postaci spotyka się ze sobą wiele archetypicznych wyobrażeń żydowskich. - Chasydzi zastanawiają się, czy to nie jest nowy Mesjasz. Być może jest to jeden z 36 sprawiedliwych… Jest to piękny motyw z tradycji żydowskiej, mówiący o tym, że w każdym pokoleniu żyje na świecie 36 sprawiedliwych, którzy swoimi dobrymi uczynkami sprawiają, że świat jeszcze istnieje. Problem ze sprawiedliwymi jest jednak taki, że nie wiadomo, kto nimi jest. Tradycja mówi, że najprawdopodobniej są to ludzie skromni i niepozorni, więc trzeba uważać na każdego żebraka, biedaka czy kalekę, bo to może być właśnie jeden z 36 sprawiedliwych - wyjaśnia gość Jedynki.
Ultraortodoksyjne społeczności
Chasydzi są znani jako zamknięta społeczność. W związku z tym pojawiają się refleksje, co dzieje się z ludźmi, którzy próbują wyłamać się z tej społeczności. Również w książce Macieja Płazy pojawił się wątek młodego chłopaka, który miał plany, żeby pójść na gojski uniwersytet, co doprowadziło do ogromnego zamieszania pośród chasydów. - Teraz wygląda to raczej podobnie. Ultraortodoksyjne społeczności żydowskie właściwie ignorują to, co dzieje się poza nimi, np. świecką naukę czy też nie uznają świeckiej kultury i sztuki - twierdzi Maciej Płaza.
Jak w takim razie można funkcjonować z podobnym nastawieniem we współczesnym świecie?
- Czasy pandemii to unaoczniły. Kiedyś czytałem artykuły o tym, co dzieje się w środowiskach ultraortodoksyjnych Żydów w Stanach Zjednoczonych i Izraelu, które kompletnie zostały oszołomione przez pandemię. Te społeczności żydowskie są bardzo zintegrowane i dla nich zbiorowość jest bardzo ważna, np. poprzez wspólne modlitwy, uroczystości, naukę, studiowanie, świętowanie itd. Gdy nagle trzeba było się rozdzielić, niektórzy rabini ignorowali pandemię i podejmowali masę irracjonalnych postaw - opowiada gość Jedynki.
Czytaj także:
***
Tytuł audycji: Moje książki
Prowadziła: Magda Mikołajczuk
Gość: Maciej Płaza (autor "Golema", a także laureat Nagrody Literackiej Gdynia 2016 za zbiór opowiadań "Skoruń" i Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus 2018 za powieść "Robinson w Bolechowie")
Data emisji: 10.03.2021
Godzina emisji: 21.12
DS