5 lutego 1937 roku rozpoczęła się realizacja największego przedsięwzięcia gospodarczego i technicznego II Rzeczpospolitej. Największej idei cywilizacyjnej Polski XX wieku.
W Sejmie Rzeczpospolitej wicepremier ds. gospodarczych i minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski przedstawił, wraz z ministrem spraw wojskowych Tadeuszem Kasprzyckim i ministrem rolnictwa Juliuszem Poniatowskim, koncepcję budowy Centralnego Okręgu Przemysłowego.
39:34 centralny okręg przemysłowy - 75 lat___v2012002211_tr_0-0_105071661cf8a3f9[00].mp3 Centralny Okręg Przemysłowy - audycja z cyklu "Wieczór odkrywców". (PR, 13.04.2012)
Marszałek Edward Rydz-Śmigły zdawał sobie sprawę z rosnącej dysproporcji naszego potencjału obronnego w stosunku do niemieckiego Wehrmachtu i sowieckiej Armii Czerwonej. W kręgu sztabu generalnego ministerstwa spraw wojskowych powstał sześcioletni plan rozbudowy polskich sił zbrojnych, przede wszystkim zaś przemysłu obronnego.
Z myślą o zdobyciu środków na ten plan marszałek Rydz-Śmigły wyjechał do Francji i we wrześniu 1936 roku otrzymał zapewnienie pożyczki obronnej ze strony rządu francuskiego w wysokości 2,5 miliarda franków.
Obok strategicznej przesłanki, jaką była konieczność oddalenia przemysłu obronnego od granicy zachodniej, istniały ważne czynniki demograficzne, ekonomiczne i polityczne.
Na terenie COP mieszkało około sześciu milionów osób, z czego 82 proc. stanowili mieszkańcy wsi, gospodarujący głównie na drobnych gospodarstwach rolnych. Rozładowanie panującego tam bezrobocia było szalenie istotne, biorąc także pod uwagę koncentrację nędzy chłopskiej, strajków i olbrzymich wpływów radykalnego wówczas Stronnictwa Ludowego.
Region kielecki posiadał surowce dla przemysłu metalowego i mineralnego. Wołyń miał stanowić bazę żywnościową COP, a nizina Sandomierska i Podkarpacie, dzięki bogactwu naturalnemu w postaci ropy naftowej i gazu ziemnego, miały stanowić bazę energetyczną dla przemysłu przetwórczego.
Wszystkie wyżej czynniki zadecydowały o lokalizacji fabryk Centralnego Okręgu Przemysłowego. Realizację ambitnego planu przerwał 1 września 1939 wybuch II wojny światowej.
- Pod względem rozległości i rozmachu była to największa koncepcja w naszej historii. Nikt przed Eugeniuszem Kwiatkowskim i jego współpracownikami takiej śmiałej koncepcji uprzemysłowienia Polski nie stworzył. Jest to rzecz ważna na skalę europejską – mówił na antenie Polskiego Radia były prezydent Stalowej Woli Andrzej Szlęzak.
Czytaj także:
Eugeniusz Kwiatkowski. Przez całe życie chciał zmieniać Polskę
10 sukcesów II RP, o których mogłeś/-aś nie wiedzieć
10 wyzwań stojących przed niepodległą Polską
mjm/im