Polskie Radio. Jedna z najważniejszych instytucji odrodzonej Polski

95 lat Polskiego Radia. Serwis specjalny

To właśnie tego dnia Polskie Towarzystwo Radiotechniczne nadało pierwszą oficjalną audycję radiową. Wydarzenie to uważane jest za początek publicznej radiofonii w Polsce. Do zdarzeń sprzed lat wrócili pamięcią Krzysztof Michalski oraz jego gość, Michał Komar w audycji zatytułowanej "Jak rodziło się Polskie Radio", nadanej 30 stycznia 2010.

W 2020 roku Polskie Radio świętowało 95-lecie istnienia. Zobacz multimedialny serwis internetowy 95lat.polskieradio.pl >>>

Radio? A co to takiego?

Przygotowania do uruchomienia próbnej stacji nadawczej PTR-u rozpoczęły się we wrześniu 1924 roku. Już wtedy funkcjonowały radiofonie w innych krajach. Najwcześniej rozpoczęli nadawanie programu Amerykanie. Stało się to w roku 1920. 2 lata później pierwsze audycje usłyszeli mieszkańcy ZSRR, Francji oraz Wielkiej Brytanii. W Niemczech i Czechosłowacji początek emisji radiowej przypada na rok 1923.

- Programy były wtedy bardzo skromne - wspominał ten okres Mikołaj Alojzy Kaszy, jeden ze współtwórców PTR-u. - Codziennie nadawaliśmy zaledwie dwie godzinki, choć mieliśmy już orkiestrę radiową pana Adamusa. Pomyślałem też o tym, że warto dawać odczyty, chociażby o historii Polski. Musiałem również znaleźć artystów, którzy graliby na fortepianie, na skrzypcach, śpiewali, więc chodziłem po koncertach do rozmaitych lokali i nasłuchiwałem, jaki głos pasuje do radia. Wtedy pokutowała opinia, że nie każdy śpiew nadaje się do mikrofonu.

W studiu Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego - uroczystość z okazji setnej audycji (marzec 1926), źr. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Opinia była jak najbardziej słuszna i obowiązuje, a przynajmniej powinna, do dzisiaj. Krzysztof Michalski zacytował fragment instrukcji, jaka wisiała na ścianie studia dla spikerów: "Mikrofon jest bezwzględny, należy doń mówić jak do kobiety, a więc delikatnie, raczej modelując głos piano, aniżeli nastawiając na wysokie tony".

Posłuchaj wspomnień Zofii Grudzińskiej, która sama o sobie mówiła, że była przy narodzinach Polskiego Radia.

- Nazywam się Zofia Grudzińska, mam 97 lat. Pamiętam długą salę konferencyjną, stół pokryty zielonym suknem i wielki głośnik przed brązową skrzynką. Sala była wypełniona. Wszyscy stali i wpatrywali się w ten właśnie głośnik, skąd po chwili posłyszeliśmy słowa: "Tu Polskie Radio". Był to głos Tadeusza Bocheńskiego.

Głos marszałka

W audycji jest więcej anegdot i zabawnych historii opowiadających o początkach Polskiego Radia. Pierwszą spikerką, która zapowiadała audycje nadawane przez PTR była Halina Wilczyńska. Szacuje się, że program miał około 5 tysięcy odbiorców z Warszawy. Mogli posłuchać m.in. utworów granych przez Trio Wiłkomirskich oraz Kwartet Walentynowicza. - Było dużo muzyki. Politycy jeszcze się nie zorientowali, że warto z tego instrumentu korzystać - stwierdził Michał Komar.

W archiwach Polskiego Radia zachowało się jednak przemówienie marszałka Józefa Piłsudskiego, który mówił m.in.:

Szanowne Panie i Szanowni Panowie! Człowiek jakoby ujarzmia żywioły, żywioły nie jego ręką wytworzone na naszym padole płaczu. Zaprzęga je człowiek do roboty, jak jaki wół. Woda więc obraca koła, ogień daje ciepło, a jedno jest żywioł nie boski, lecz ludzki i może dlatego człowiek tak mało go szanuje. Żywiołem tym jest praca, praca ludzkich mózgów, praca ludzkich serc i praca ludzkich mięśni.

Zobacz i posłuchaj nagrania głosu Józefa Piłsudskiego. Jest jednym ze skarbów Archiwum Polskiego Radia:

Spółka Akcyjna Polskie Radio

W sierpniu 1925 roku koncesję na nadawanie programu ogólnopolskiego przez 20 lat otrzymała spółka Polskie Radio S.A. I to ona przejęła stację nadawczą PTR-u. Władze firmy od razu postawiły też silny nacisk na rozwój ośrodków regionalnych. Jako pierwsza powstała rozgłośnia w Krakowie, w następnej kolejności otwarto stacje w Poznaniu, Katowicach, Wilnie i Lwowie.

Krzysztof Michalski prezentował w audycji fragmenty najbardziej znanych programów, które były emitowane przed wojną: słynnej "Wesołej Lwowskiej Fali" z udziałem Szczepka i Tońcia, wywiadu Witolda Hulewicza ze znanym pilotem Franciszkiem Żwirką, czy wspomnień profesora Witolda Doroszewskiego.

Polskie Radio stało się jedną z najważniejszych instytucji odrodzonej Polski.

Posłuchaj, jak się to wszystko zaczęło.