- Wiele wskazuje na to, że termin "noc kryształowa" narodził się w ministerstwie propagandy Rzeszy jako celowe i eufemistyczne nazwanie pogromów żydowskich – mówił w Polskim Radiu historyk Cezary Król.
Miały one miejsce w nocy z 9 na 10 listopada 1938 w większych miastach niemieckich i austriackich. Ofiarami padły synagogi, domy, sklepy, zakłady przemysłowe należące do Żydów.
Posłuchaj audycji "Z dziejów historii najnowszej" i dowiedz się, dlaczego zamach Herszela Grynszpana w Paryżu był pretekstem do antyżydowskich wystąpień.
09:48 noc kryształowa.mp3 Prof. Eugeniusz Król opowiada o pogromach nocy kryształowej oraz antyżydowskich represjach w audycji Sławomira Szofa z cyklu " Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Niemcy". (PR, 2.02.1998)
Mechanizm pogromu uruchomił – po ustnej akceptacji Hitlera - minister propagandy Rzeszy Joseph Goebbels. Oddziały SS, NSDAP atakujące Żydów miały być chronione przez policję. Rankiem 10 listopada hitlerowska propaganda przedstawiała falę zniszczeń jako spontaniczne wystąpienia w geście solidarności z zabitym w Paryżu niemieckim dyplomatą.
- W istocie noc kryształowa należała do przedsięwzięć ukartowanych z zimną krwią, do których przeciętni przedstawiciele przyłączyli się w bardzo skromnym zakresie – podkreślił Cezary Król.
Wydarzenie to określane bywa również innymi nazwami: "noc hańby", "pogrom listopadowy", "niemiecka noc", "noc Żydów", "noc kryształowa Rzeszy", "dzień tłuczonego szkła".
Jak mówił historyk Cezary Król rezultat kryształowej nocy był przerażający. Zniszczono 7,5 tysiąca firm żydowskich, głównie sklepów i zakładów usługowych, spalono 171 synagog, zamordowano 91 Żydów, odnotowano liczne przypadki gwałtów. Do obozów koncentracyjnych wywieziono 26 tysięcy osób.
Noc kryształowa dała też pretekst do kolejnych zmian prawnych wykluczających obywateli Niemiec żydowskiego pochodzenia we wszystkich aspektach życia społeczno-gospodarczego. Kolejne ograniczenia zaczęto wprowadzać już od 12 listopada – Żydzi musieli zapłacić za wyrządzone zniszczenia, nie mogli chodzić do kin i teatrów oraz na koncerty i wystawy, usunięto żydowskie dzieci ze szkolnictwa publicznego. W grudniu tego samego roku zabrano im prawa jazdy, a lekarzom i adwokatom zabroniono wykonywania zawodu.
- Była to już wyraźna zapowiedź holocaustu, wszczęcie organizacyjnych przygotowań do fizycznej eksterminacji europejskich Żydów - dodał Cezary Król.
im