SP w specjalnym raporcie przypomina, że w związku z wejściem do UE w Polsce wprowadzono nowe ustawy regulujące VAT i akcyzę, w założeniu zgodnie z ich wspólnotową koncepcją. Do 2008 r. udział dochodów z ich tytułu w budżecie państwa rósł, jednak w latach 2009-2014 przekształcił się w postępujące załamanie ich efektywności fiskalnej - ocenia Instytut. ISP podkreśla, że mimo formalnego wzrostu opodatkowania następuje realny, a okresowo nominalny spadek dochodów z tych podatków, a ich udział w PKB jest również coraz niższy.
Podatki w Polsce: jak się zmieniały i co czeka nas w przyszłości? >>>
Według Instytutu rok 2014 zapowiada się jako najgorszy w historii, jeśli chodzi o dochody z VAT i akcyzy.
Rosną tylko rokrocznie kwoty wyłudzanych zwrotów tych podatków, kwoty zaległości podatkowych oraz na nieznaną w przeszłości skalę przestępczość podatkowa, w istotnej części o charakterze zorganizowanym - czytamy w raporcie.
ISP wskazuje, że pełna swoboda przemieszczania towarów i usług oraz tworzenia podmiotów gospodarczych w innych krajach UE pozwalają w sposób niekontrolowany uchylać się od opodatkowania. Unia ani w VAT, ani w akcyzie nie wypracowała "szczelnej" i bezpiecznej fiskalnie koncepcji przechodzenia towarów i usług między poszczególnymi jurysdykcjami podatkowymi - ocenia Instytut. W raporcie stwierdzono, że tworzenie zarówno krajowych, jak i wspólnotowych przepisów podatkowych zostało przejęte przez "ekspertów" z firm lobbingowych oraz biznesu podatkowego, z oczywistych względów nie działających w interesie publicznym.
Zorganizowana przestępczość na niespotykaną skalę
ISP wskazuje m.in. na szybko rosnącą kwotę zwrotu podatku VAT, która w latach 1993-2003 utrzymała się na poziomie nieprzekraczającym 40 proc. wpływów, a obecnie zbliża się do 50 proc., przy czym w 2014 r. - ze względu na wprowadzenie tzw. odwróconego VAT na niektóre towary - zwroty przekroczą 85 mld zł.
Zdaniem instytutu VAT stał się polem zorganizowanej przestępczości na nieznaną dotąd skalę, w wyniku pozornego zmniejszenia lub wyeliminowania zobowiązania podatkowego i wyłudzenia nienależnego zwrotu. Praktyki te występują powszechnie i są oferowane, często całkowicie jawnie, pod nazwą "optymalizacji podatkowej" - podkreśla ISP, zwracając uwagę, że podmioty oferujące usługi optymalizacyjne często powołują się też na dobre relacje z władzą.
Potrzebne natychmiastowe działania naprawcze
ISP konkluduje, że VAT i akcyza wymagają natychmiastowych działań naprawczych, a nowe regulacje powinny być tworzone bez udziału interesariuszy i biznesu podatkowego; powinny eliminować "przepisy optymalizacyjne" i chronić interes publiczny.
PAP, awi