Prace nad nowym Kodeksem cywilnym trwają już od 9 lat. Dlaczego tak długo?
– Jest to bardzo skomplikowana materia, przede wszystkim mamy cały czas zmieniające się otoczenie prawne. Z jednej strony jest prawo europejskie, które wymusza zmiany w prawie krajowym, z drugiej zaś ciągłą transformację i ustrojową, i gospodarczą, i społeczną, a to wszystko powoduje, że trudno jest uchwycić jakiś konkretny moment, stan prawny, który można poddać zmianie. Poza tym jest to akt, który ma służyć na lata. Stąd też pośpiech nie jest wskazany i takie założenie przyjęła Komisja – wyjaśnia prof. Jerzy Pisuliński, zastępca przewodniczącego Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Cywilnego.
Prawnicy podzieleni ws. nowego kodeksu
A może wystarczy poprawić te przepisy, które już mamy? Prof. Pisuliński uważa, że jest to kwestia wciąż dyskutowana, a o której w gruncie rzeczy nie decydują prawnicy, a politycy. W środowisku prawniczym jest sporo przeciwników nowego kodeksu cywilnego.
– Natomiast niewątpliwie, i tu jest zgoda, Kodeks obowiązujący wymaga zmian. Możemy bowiem zaobserwować proces dekodyfikacji. Mamy coraz więcej ustaw, bardzo obszernych, które w sposób szczególny regulują te obszary, które są także regulowane przez Kodeks cywilny. To powoduje małą przejrzystość prawa oraz trudność w stosowaniu tego prawa. Czy nowy projekt okaże się lepszy od obowiązującego Kodeksu, czy też nie, to już będzie podlegało ocenie publicznej. I wtedy dopiero będzie można podjąć ostateczną decyzję czy zmieniać, czy też nie zmieniać Kodeksu, i w jakim zakresie – dodaje ekspert Komisji Kodyfikacyjnej.
Które działy prawa cywilnego wymagają zmian
Takim obszarem jest prawo spadkowe, ponieważ dzisiejsze społeczeństwo jest dużo bogatszym społeczeństwem, a jednocześnie następują zmiany społeczne, które powodują, że dzisiejsza rodzina nie przypomina tej rodziny sprzed 60 lat.
– Również prawo rzeczowe wymaga dostosowania, właśnie ze względu na metodę regulacji i to, że prawa rzeczowe mogą być tylko w ograniczonym zakresie kształtowane wola stron – zaznacza prof. Pisuliński.
Usługi wymuszają nowe regulacje prawne
Poza tym w dzisiejszym obszarze gospodarki dominują usługi, natomiast regulacja kodeksowa była stworzona przede wszystkim na podstawie umowy sprzedaży. To jest najważniejsza regulacja kodeksowa.
Tym niemniej w dzisiejszej gospodarce mamy coraz większy zakres umów dotyczących świadczenia usług. Te obszary nie są w dostateczny sposób regulowane prawem cywilnym. One są czasami regulowane ustawami pozakodeksowymi, ale nie zawsze są harmonijnie wkomponowane w system prawny.
Obecnie funkcjonujący w Polsce Kodeks cywilny został uchwalony w 1964 roku. Mimo 50-krotnej nowelizacji, zdaniem wielu ekspertów pozostały w nim takie miejsca, które są trudne do przyjęcia w obecnym systemie społeczno-gospodarczym. Stąd potrzebne są odpowiednie zmiany.
Błażej Prośniewski, mb