Porażka Niemców w Bitwie pod Stalingradem na przełomie 1942 i 1943 roku okazała się być kluczowa dla działań na froncie wschodnim. Wojska Związku Radzieckiego zaczęły odnosić coraz większe sukcesy i posuwały się na zachód. Na początku 1944 roku Armia Czerwona była już na terenach II Rzeczpospolitej.
- Kiedy Armia Czerwona znalazła się na terytorium II Rzeczpospolitej, dowódcy Armii Krajowej i przywódcy Polskiego Państwa Podziemnego stanęli przed dużym dylematem. Wszyscy zdawali sobie sprawę z tego, że ZSRR – wbrew alianckim zapewnieniom – nie jest sojusznikiem. Zadecydowano o rozpoczęciu akcji „Burza” - mówił w Polskim Radiu 24 Michał Kurkiewicz, historyk Instytutu Pamięci Narodowej.
Akcja „Burza” polegała na podjęciu przez Armię Krajową działań zbrojnych przeciwko okupantowi niemieckiemu w celu wyzwolenia terenów II RP przed wojskami radzieckimi.
22 lipca 1944
Data ogłoszenia manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego na oficjalnych kartach historii zapisała się 22 lipca 1944 roku. Tymczasem treść dokumentu została wcześniej zatwierdzona przez Józefa Stalina i ogłoszona w Moskwie.
- Stalin pokazał w ten sposób Polskom, Brytyjczykom i Amerykanom, że w Warszawie będzie chciał mieć swój rząd. W tym czasie ani polski premier, ani nasi dyplomaci nie wiedzieli, że kształt powojennych granic został już ustalony - tłumaczył Gość PR24.
Podwaliny PRL-u
Z Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego wykształciły się późniejsze struktury Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Tymczasem na czele PKWN-u od samego początku stali ludzie, którzy nie mieli kompetencji do tworzenia władz kraju – byli marionetkami w rękach Stalina. Przewodniczącym organizacji został Edward Osóbka-Morawski.
- Skład PKWN-u przedstawiał się słabo – wręcz groteskowo. Nazwisko Edwarda Osóbki-Morawskiego w pierwszych egzemplarzach manifestu pisane było przez „u”. Przewodniczący PKWN-u przed wybuchem II wojny światowej był jednym z administratorów w Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Podobnie swoją karierę rozpoczynał Bolesław Bierut – przypominał Michał Kurkiewicz.
Michał Kurkiewicz w Polskim Radiu 24 mówił również o wiceprzewodniczących PKWN-u – Wandzie Wasilewskiej i Andrzeju Witosie, który był bratem zasłużonego przywódcy ruchu ludowego – Wincentego.
PR24/MP