Każdego roku Powstanie Warszawskie upamiętniane jest od strony działań zbrojnych Armii Krajowej, życia ludności cywilnej i dewastacji miasta. Jakby na dalszym planie znajduje się historia placówek kulturalnych, które podczas walk powstańczych niejednokrotnie uległy nie tylko zniszczeniu, ale utraciły swoje bezcenne zbiory.
Wojna nie omija sztuki
Podczas działań wojennych na pierwszy plan zawsze wysuwają się walki, zniszczenie i cierpienie ludności cywilnej. Dziedzictwo kulturowe znajduje się w cieniu walki o życie i dopiero w czasie pokoju przeprowadza się bilans niepowetowanych strat bezcennych dzieł sztuki.
73. rocznica Powstania Warszawskiego - czytaj więcej
– Jeśli chodzi o instytucje kulturalne, to szczególne straty poniosły Biblioteka Krasińskich, Załuskich i Archiwum Miejskie. Ogromne były też straty kolekcji prywatnych. Na szczęście sporo dzieł udało się uratować za sprawą ówczesnego kierownika Muzeum Narodowego prof. Stanisława Lorentza, który jeszcze przed wybuchem powstania uzyskał od kierownictwa Delegatury Rządu wyłączenie gmachu muzeum z działań powstańczych. Dzięki temu uchroniono nie tylko gmach, ale także zbiory muzealne. – mówiła w PR24 Katarzyna Zielińska z Wydziału Strat Wojennych Ministerstwa Kultury.
– Muzeum Narodowe podczas Powstania Warszawskiego to nie tylko dzieła sztuki i ich zabezpieczenie, lecz także ludność cywilna. Jest to historia Warszawy, a nie tylko kultury stolicy. Prof. Stanisław Lorentz wiedział, że wojna się skończy i był świadomy tego, że musi zrobić wszystko, aby po skończonej wojnie w sposób możliwie najłatwiejszy wrócić do stanu sprzed agresji niemieckiej – uzupełniała Marianna Otmianowska, kierownik działu edukacji Muzeum Narodowego w Warszawie.
Nieznane oblicze walk powstańczych
W 70. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego na Placu Trzech Krzyży w Warszawie zostanie otworzona wystawa unikatowych zdjęć przedstawiających sceny walk powstańczych w tej okolicy. Część fotografii nie była do tej pory publikowana i nie znali jej nawet historycy, ponieważ znajdowały się one w prywatnych zbiorach rodzinnych.
– Odkryte w tym roku zdjęcia są szczególne z tego względu, iż nie wykonywali ich żołnierze, a kilkunastoletnia wówczas dziewczyna, pani Zofia Moskała. Dokumentowała ona rzeczywistość powstańczą wokół swojego domu. Atutem fotografii jest to, że nie są one propagandowe, ponieważ większość zdjęć, które widzimy w albumach i znamy, to zdjęcia pozowane. Myślę, że takich prywatnych zdjęć jest bardzo wiele – tłumaczył Aleksander Rostocki, z Korporacji Akademickiej "Sarmatia", organizator wystawy nieznanych zdjęć z Powstania Warszawskiego.
PR24/GM