Logo Polskiego Radia
PolskieRadio 24
Michał Skrzesiński 10.10.2016

Zmarł Andrzej Wajda. "Nie ma kim go zastąpić"

- Polskie kino i kultura wchodzą w bardzo długi okres żałoby. Nie będzie ona spowodowana tylko tym, że odszedł Andrzej Wajda, ale także tym, że nikogo jego formatu dzisiaj nie mamy - wspominał Andrzeja Wajdę krytyk filmowy Tomasz Raczek. Wybitny reżyser, laureat Oscara, współtwórca polskiej szkoły filmowej, odszedł w wieku 90 lat.
Galeria Posłuchaj
  • Tomasz Raczek o Andrzeju Wajdzie (IAR)
  • Tomasz Raczek o filmach Andrzeja Wajdy (IAR)
  • Piotr Gliński o Andrzeju Wajdzie (IAR)
  • Jerzy Zelnik o Andrzeju Wajdzie (IAR)
Czytaj także

Andrzej Wajda był jednym z najwybitniejszych polskich twórców. Współtworzył kino moralnego niepokoju, był wielokrotnie nagradzany za zasługi dla rozwoju kinematografii; w 2000 roku dostał Oscara za całokształt twórczości. Jego dorobek życia nagrodzono także Złotym Lwem i Złotym Niedźwiedziem. W swoim dorobku ma również m.in. Złotą Palmę, Europejską Nagrodę Filmową "Felix" i japońską nagrodę Kyoto.

Międzynarodowy sukces przyniósł Wajdzie film "Kanał" (1956). Do jego najbardziej znanych znanych obrazów należą "Popiół i diament", "Popioły", "Ziemia obiecana" (nominowana do Oscara 1975 w kategorii Najlepszy film nieanglojęzyczny), "Człowiek z marmuru", "Panny z Wilka" (nominacja ‘79), "Człowiek z żelaza" (nominacja ‘81), "Pan Tadeusz", "Katyń" (nominacja z 2007 roku) oraz "Wałęsa. Człowiek z nadziei".

- "Ziemia Obiecana" to najwybitniejszy film jaki kiedykolwiek powstał. Jednak filmów wybitnych, które kształtowały naszą świadomość było w dorobku Wajdy więcej. Ostatni - "Powidoki" - też jest bardzo ważny - tłumaczył Tomasz Raczek

Andrzej Wajda był doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Warszawskiego, Gdańskiego i Łódzkiego, a także Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. od 1994 roku należał do honorowych członków francuskiej Akademii Sztuk Pięknych. Wykreował gwiazdy polskiego kina, między innymi Zbigniewa Cybulskiego, Daniela Olbrychskiego i Krystynę Jandę.

Zdaniem aktora Jerzego Zelnika, Andrzej Wajda miał niezwykłe wyczucie. – Posiadając plastyczne wykształcenie dostrzegał barwy filmu. Miał znakomite pomysły, a jednocześnie pozostawiał dużą swobodę aktorom, liczył na ich pomysłowość - powiedział Zelnik. 

Wajda angażował się także w działalność polityczną, był członkiem komitetu doradczego "Solidarności", a w 1989 roku - Komitetu Obywatelskiego przy Lechu Wałęsie. W latach 1989-1991 pełnił funkcję senatora I kadencji. 

Wajdę pożegnała także Kancelaria Prezydenta. - Zmarł Andrzej Wajda, wybitny polski reżyser, laureat Oscara. Cześć Jego pamięci - czytamy na twitterowym koncie Kancelarii. Natomiast były premier Donald Tusk napisał, że "wszyscy jesteśmy z Wajdy". - Patrzyliśmy na Polskę i siebie samych przez Niego. I lepiej rozumieliśmy. Teraz będzie trudniej - dodał.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński przyznał, że śmierć Andrzeja Wajdy jest wielką stratą dla polskiej kultury. - Jako wielki twórca był autorytetem. Bronił się poprzez swoje dokonania. Nawet jeśli są różnice środowiskowe dotyczące jego poglądów i zaangażowania w życie publiczne to jego pozycja jako twórcy była niekwestionowana - powiedział Piotr Gliński.

2011 roku Andrzej Wajda został kawalerem Orderu Orła Białego, najwyższego polskiego odznaczenia. Uhonorowały go także m.in. rządy Bułgarii, Francji, Włoch, Węgier i Japonii.

Polskie Radio 24/IAR/tj