29 czerwca 1989 zmarł Grzegorz Białkowski, fizyk, poeta, rektor Uniwersytetu Warszawskiego. Odszedł 25 dni po wyborze na senatora I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego.
Poeta
Pochodził z inteligenckiej warszawskiej rodziny. W jego domu kultywowano miłość do poezji. Naukowiec i poeta zadebiutował literacko mając niespełna 30 lat.
- Podobieństwa między poezją i nauką wynikają z rozmaitych przyczyn. Ich wspólną podstawą jest to, że obie służą modelowaniu rzeczywistości. Fizyka modelowaniu rzeczywistości materialnej, zaś poezja modelowaniu rzeczywistości psychologicznej i społecznej - mówił prof. Grzegorz Białkowski w audycji z cyklu "Wizerunki ludzi myślących" Jerzego Mikke.
Wydał kilka tomików poezji: "Mgła", "Przemienienie", "Odwijanie ze źródła", "Całopalenie". Jego twórczość charakteryzowała oszczędność środków.
Fizyk
Pasja literacka przeplatała się w jego życiu z zamiłowaniem do nauki. W 1955 Białkowski skończył matematykę na Uniwersytecie Warszawskim. Skierował się jednak ku fizyce. Interesowały go zagadnienia związane z fizyką cząstek elementarnych. W tej dziedzinie był jednym z najwybitniejszych specjalistów w kraju, a zarazem popularyzatorem tej dziedziny.
- Fizyka mnie zainteresowała, ponieważ wydawało mi się, że studiując fizykę będę mógł rozumieć więcej z tego, jak wszechświat jest zbudowany, jak on działa, jak jest zbudowany - wyjaśniał naukowiec.
Brał udział w Niezależnym Kongresie Kultury Polskiej w 1981 roku, brutalnie przerwanym przez wprowadzenie stanu wojennego. W 1984 roku przewodził komisji wyborczej podczas elekcji rektora UW. Dowodem na rzetelne wykonywanie tej funkcji przez Białkowskiego był wybór prof. Klemensa Szaniawskiego, który posiadał poparcie środowiska naukowego, ale nie był akceptowany przez władzę. Komisja elektorów została na pół roku zawieszona przez ministra oświaty.
Rektor i działacz
Po przywróceniu uprawnień, komisja przeprowadziła nowe wybory. O stanowisko ubiegali się popierany przez uczelniany PZPR prorektor Stanisław Kałużyński i właśnie prof. Grzegorz Białkowski. Wygrał ten drugi. Nowy rektor w 1986 został zaproszony do Rady Konsultacyjnej przy przewodniczącym Rady Państwa. Następnie, jako przedstawiciel strony solidarnościowej, zasiadł przy Okrągłym Stole.
Posłuchaj o dokonaniach naukowych i poetyckich Grzegorza Białkowskiego w audycji "Wizerunki ludzi myślących" Jerzego Mikke.
bm
Fotografię zamieszczamy dzięki uprzejmości Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego.