- VIII Plenum stanowiło zwieńczenie zmian politycznych, które rozpoczęły się w Polsce na wiosnę 1956 roku - mówił w audycji z cyklu ”Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej” historyk, profesor Paweł Machcewicz. Impulsem były wydarzenia w Związku Radzieckim i XX Zjazd KPZR, pierwszy po śmierci Stalina. Odbył się w dniach 14-25 lutego 1956 r. To właśnie wtedy przywódca radzieckiej partii, Nikita Chruszczow wygłosił swój słynny antystalinowski referat.
Władysław Gomułka. Wikimedia Commons/dp
Śmierć Bieruta
W Polsce z kolei zmarł I sekretarz KC PZPR, Bolesław Bierut. Społeczeństwo oczekiwało zmian. W czerwcu 1956 r. w Poznaniu doszło do tragicznego w skutkach robotniczego protestu. Był to ostatni sygnał, który uzmysłowił kierownictwu partii, że nie można dłużej czekać ani z zasadniczymi reformami, ani ze zmianami na szczytach władzy. Uznano, że jedyną osobą, która może spacyfikować nastroje społeczne, jest Władysław Gomułka .
Zobacz serwis "Czerwiec 1956">>>
Chruszczow w Warszawie
VIII Plenum miało rozpocząć się 19 października. W przeddzień do I sekretarza zadzwonił ambasador ZSRR w Polsce. Nalegał, by obrady przesunięto. Zgody polskiej strony jednak nie uzyskał. Następnego dnia rano na lotnisku Okęcie w Warszawie wylądował samolot z radziecka świtą. Oprócz Nikity Chruszczowa do stolicy przylecieli też politycy, kojarzeni ze Stalinem: minister spraw zagranicznych Wiaczesław Mołotow i wicepremier Łazar Kaganowicz .
- Rozmowy z delegacją radziecką w Belwederze były bardzo burzliwe - komentował profesor Paweł Machcewicz. - Chruszczow oskarżał polskie kierownictwo partyjne o to, że przeprowadza zmiany bez konsultacji z Moskwą, a Gomułce zarzucał, że chce doprowadzić do demontażu wpływów radzieckich w Polsce, przez co stwarza zagrożenie dla całego bloku socjalistycznego.
Radzieckie czołgi w pełnej gotowości
Rozmowy polskich towarzyszy partyjnych z delegacją radziecką przebiegały w bardzo burzliwej atmosferze. - Dramatyzm tych rozmów był wielki przede wszystkim dlatego, że podczas ich trwania rozpoczął się marsz w kierunku Warszawy jednostek radzieckich stacjonujących na Dolnym Śląsku i na Pomorzu - powiedział historyk. - Radzieckie czołgi doszły na odległość około 100 km od Warszawy. W każdej chwili mogło dojść do zbrojnej interwencji.
Warszawa, 24.10.1956 r. Nowo wybrany I sekr. KC PZPR Władysław Gomułka przemawia do tłumów zgromadzonych na wiecu przed Pałacem Kultury i Nauki. Wikimedia Commons/dp
Ostatecznie porozumienie zostało osiągnięte. Nikita Chruszczow wyjechał do Moskwy, a podczas dalszych obrad VIII Plenum
Władysław Gomułka został wybrany na I sekretarza KC PZPR.
Co o tym zdecydowało? Nie tylko twarda postawa Gomułki, Ochaba i innych działaczy partyjnych. - Może to się wydać nieprawdopodobne, ale wpływ na poniechanie interwencji zbrojnej i zmianę postawy Chruszczowa mieli Chińczycy - mówił Machcewicz.
Dlaczego Mao Zedong zaprotestował przeciwko interencji zbrojnej w Polsce? Posłuchaj, jakie były kulisy wydarzeń w Polsce, w październiku 1956 roku.
Jeśli chcesz poznać więcej faktów z najnowszej historii Polski, wejdź na platformę ”moje.polskieradio.pl”>>>
bs