Figurki Wenus to jedne z najpiękniejszych zabytków paleolitu. Właśnie archeolodzy odkryli kolejną: rzeźbę kobiety wykonaną co najmniej 35 tys. lat temu z kła mamuta zaprezentowali w środę niemieccy archeolodzy w Berlinie. Potwierdziły się więc wcześniejsze nieoficjalne informacje na temat jej znalezienia.
Figurka ma 6 cm wysokości i została odkryta w zasłużonej dla badaczy paleolitu jaskini Hohle Fels na Jurze Szwabskiej. Archeolodzy odkryli rzeźbę już we wrześniu 2008 roku. Znaleziono ją w kilku częściach i na razie nie udało się odnaleźć jej lewego ramienia. Naukowcy nie tracą jednak nadziei: być może uda się to zrobić w przyszłości, bo wykopaliska w jaskini jeszcze się nie zakończyły.
Wyrzeźbiona kobieta nie ma głowy, ma za to duże piersi, pośladki i łono – jak wszystkie tzw. Wenus graweckie. Przypomnijmy tutaj chociażby słynną figurkę z Willendorfu, datowaną jednak na dużo późniejszy okres (ok. 24 tys. lat temu). Zagadką jest jednak to, że znalezisko z Hohle Fels nie jest wiązane z grawetienem, a z okresem dużo wcześniejszym.
Głowa figurki z Hohle Fels nie zaginęła – w miejscu, gdzie powinna się znajdować, dawny rzeźbiarz zamarkował ją w postaci niewielkiej wypustki. To zadziwiające rozwiązanie, zważywszy na precyzję wykonania innych części ciała, np. palców. Figurka była kiedyś prawdopodobnie pomalowana pigmentami, ozdobiono ja także serią nacięć. Z wytarcia górnej „głowopodobnej wypustki” badacze wnioskują, że figurka mogła stanowić rodzaj zawieszki.
- "W badanych przez nas jaskiniach znajdujemy różne przedmioty: instrumenty muzyczne, ozdoby, figurki czy krzemienne i kościane narzędzia, ale nie znajdujemy żadnych ludzkich szczątków, które mogłyby pomóc nam w identyfikacji gatunkowej twórców tych wszystkich przedmiotów" – komentuje profesor Nicholas Conard z Uniwersytetu w Tybindze, który przewodził ekipie odkrywców. Sądzi on jednak, że Wenus wykonali ludzie anatomicznie współczesni (Homo sapiens), chociaż w tak wczesnym okresie w Europie obecni byli jeszcze neandertalczycy.
Jak wspominaliśmy, zadziwiający jest wiek figurki, starszej o niemal 10 tys. lat od innych podobnych tego typu przedstawień. W ciągu ostatnich dwóch dekad naukowcy zaczęli jednak z większą pokorą podchodzić do paleolitycznej sztuki. Już wcześniej malowidła z groty Chauvet przekonały badaczy, że arcydzieła prehistorycznego malarstwa powstawały ponad 20 tys. lat wcześniej niż wcześniej sądzono i były związane z kulturą oryniacką – pierwszą kulturą ludzi anatomicznie współczesnych. Jak widać, podobnie mogło być z rzeźbą.
Ludzie najprawdopodobniej już wcześniej tworzyli rzeźby, jednak znaleziska takie jak te z Berekhat Ram w Izraelu (datowana na 230 tys. lat) czy Tan-Tan w Maroku (datowana na 300-500 tys. lat) mogły równie dobrze powstać jako twór naturalny, nie są też ani w połowie tak realistyczne jak przepiękna Wenus z Hohle Fels – można ją zatem uznać za pierwszą potwierdzona rzeźbę przedstawiającą człowieka.
(ew)
Zdjęcia rzeźby publikuje BBC
Zobacz cały film o figurce z Hohle Fels w "Nature":
http://www.nature.com/nature/videoarchive/prehistoricpinup/