- To jest kluczowy problem żeby wyciągnąć wnioski z dotychczasowych doświadczeń, by nie popełniać ponownie tych samych błędów - mówi portalowi gospodarka.polskieradio.pl ekspert BCC ds. zamówień publicznych Łukasz Bernatowicz. - Z jednej strony nie ma, co ukrywać osiągnęliśmy sukces w budowie autostrad, ale z drugiej strony mogliśmy zbudować więcej. Problem tkwi głównie w wykorzystywaniu tych przepisów prawnych, które już istnieją a których boją się urzędnicy państwowi – mówi Bernatowicz.
Najniższa cena niszczy firmy
Obecnie kryterium najniższej ceny jest traktowane przez ustawodawcę w sposób szczególny. Jest ono brane pod uwagę za każdym razem, a w praktyce stanowi niejednokrotnie jedyne kryterium wyboru oferty. Taka praktyka szkodzi rynkowi i gospodarce. Co zrobić, by nie popełnić tych samych błędów, które doprowadziły do upadłości dziesiątki firm oraz nie zmarnować szansy związanej z nową perspektywą UE?
- Narzędzia prawne w obecnym ustawodawstwie już są. Pozwalają one wybrać wykonawcę opierając się nie tylko na kryterium najniższej ceny. Szwankuje jednak proces prekwalifikacji, który by gwarantował, że do ostatecznej rozgrywki staną tylko ci oferenci, którzy dają rękojmie, że podołają danej inwestycji. U nas niestety wygrywają te firmy, które oferują najniższą cenę a nie te, które gwarantują rzetelne wykonanie pracy – mówi Bernatowicz.
Jak nauczyć urzędników odwagi
Ekspert BCC jest przekonany, że jeżeli nie poradzimy sobie z tym problemem to w kolejnej perspektywie będziemy mieli „powtórkę z rozrywki”.
- Albo nauczymy urzędników stosowania tych narzędzi, które maja już dziś, albo tak zmodyfikować prawo by musieli te narzędzia stosować – tłumaczy Łukasz Bernatowicz.
BCC: zdefiniować definicję rażąco niskiej ceny
BCC rekomenduje, by ustawowo zdefiniować pojęcie rażąco niskiej ceny, ponadto, należy odejść od stosowania kryterium ceny, jako jedynego, które się stosuje do wybory wykonawcy danego przedsięwzięcia. W przypadku inwestycji infrastrukturalnych o dużej wartości, należałoby wprowadzić przetargi wielostopniowe z etapem właściwej prekwalifikacji i wykluczania z nich wykonawców oferujących rażąco niską cenę.
Konieczna możliwość waloryzacji o wskaźniki wzrostu cen GUS
Do kontraktów powinna zostać wprowadzona możliwość waloryzacji ceny na podstawie wskaźnika GUS. Kolejna rekomendacja dotyczy możliwości anektowania kontraktów o wartość niezbędnych robót dodatkowych nieobjętych zamówieniem a których wykonanie jest niezbędne do realizacji zamówienia.
W przetargu tylko firma dysponująca wystarczającymi zasobami
Z przetarg należałoby też wyeliminować te firmy, które nie posiadają wystarczających zasobów do realizacji zamówienia w Polsce. Co więcej, korzystny byłby obowiązek korzystania przez wykonawcę z zasobów firm, które udzieliły wykonawcy referencji na etapie ubiegania się wykonawcy o zamówienie. W przeciwnym przypadku należałoby odstąpić od umowy lub ją zerwać. Ważną rekomendacją jest również ustalenie jednolitego wzorca umowy podobnego do tego, który jest stosowany w innych krajach UE.
- Już wydaliśmy 46 miliardów złotych. Teraz mamy do wydania niema 70 miliardów. Do tej pory w pierwszej perspektywie podział był taki: 60% na drogi a 40% na kolej. Teraz w nowej perspektywie UE chce to zmieć i proponuje 40% na drogi a 60% na kolej. Jednak, jeśli nadal kolej będzie sobie tak radziła z wydatkowaniem pieniędzy jak do tej pory, może się okazać, że na drogi wydamy jeszcze więcej niż w do tej pory. Dlatego tak ważne jest naprawienie prawa o przetargach publicznych – mówi ekspert BCC.
Arkadiusz Ekiert