Bortnik wspomina też o trendach, którymi podąża europejski futbol, a także ocenia potencjał polskich zawodników. Czy są w stanie wejść na poziom piłkarzy, którzy grają w najlepszych ligach?
Zapraszamy do przeczytania wywiadu z członkiem sztabu szkoleniowego Widzewa Łódź
O trendach w europejskiej piłce
Nowoczesny futbol również w naszym kraju wymaga tego, aby zawodnicy biegali szybciej i więcej w porównaniu do tego co obserwowaliśmy kilka czy kilkanaście lat temu. Dotyczy to przede wszystkim odległości pokonanych biegiem o wysokiej intensywności (5, 5 m/s) oraz sprintem (> 7m/s). Mówię to z całym przekonaniem, choć nie mam regularnego dostępu do danych z systemu Prozone czy Amisco, który pozwala na dokładną analizę każdego zawodnika podczas meczu, a także pomiarów we wszystkich kategoriach form ruchowych takich jak: dystans i czas pokonany marszem, truchtem, biegiem o niskiej, średniej i wysokiej intensywności oraz sprintem. Tak jest w znacznie silniejszych ligach niż Polska Ekstraklasa, a my jesteśmy obecnie świadkami takich samych zmian w Polsce.
O coraz większej świadomości znaczenia wysiłku beztlenowego w trakcie meczu
Wiemy, że futbol w głównej mierze polega na systemie tlenowym w procesie dostarczania energii, bo aż blisko 90%. Aczkolwiek, warto zaznaczyć, że to właśnie wysiłki beztlenowe (głównie krótkotrwałe wysiłki eksplozywne, cztero-pięciosekundowe) są kluczowe i często decydują o tym czy spotkanie zakończy się porażką czy zwycięstwem. Zawodnicy wykonują ich coraz więcej (100 – 150 w meczu). Wynika to z tego, że zasoby energii w postaci glikogenu mięśniowego są bardziej dostępne w trakcie wysiłku, a w szczególności w końcowej części meczu oraz że organizm jest w lepszym stopniu przystosowany do specyfiki wysiłków w futbolu, gdyż trenuje się zgodnie z zasadą specyficzności procesów adaptacyjnych (SAID – „specific adaptations to imposed demands” czyli „ w treningu jak w grze”) i dzięki właściwym bodźcom treningowym zawodnik jest w stanie się szybko i skutecznie regenerować.
Łukasz Bortnik
O większej świadomości zdobyczy naukowych wpływających na rozwój sportowy
To że pracuje większa ilość osób znających się na fizjologii wysiłku powoduje, że istnieje większa świadomość o tym jak wpływa odwodnienie organizmu na dyspozycję psycho-fizyczną w trakcie meczu, jakie znaczenie ma dieta bogata w węglowodany, jaki wpływ mają napoje izotoniczne z odpowiednią ilością elektrolitów, jakie substancje ergogeniczne powinno się stosować do zwiększenia zdolności wysiłkowych piłkarzy, etc. To wszystko powoduje, że zespół gra przez dziewięćdziesiąt minut, a nie przez sześćdziesiąt.
O precyzji biegu
Mamy piłkarzy którzy biegają bardzo dużo. Nie wystarczy jednak tylko dużo biegać. Trzeba biegać i poruszać się z pomysłem oraz określonym celem. W przeciwnym razie tylko tracimy energię i siły - ułatwiamy pracę naszym rywalom. Jurgen Klopp, trener Borussii Dortmund wyznacza sobie cel, aby w każdym meczu drużyna w sumie pokonała dystans 120 km. Oni to doskonale realizują, a wśród nich są przecież Polacy. To pokazuje, że nasi piłkarze też mogą osiągać wysokie wyniki, jeśli oczywiście spełnione zostaną odpowiednie kryteria motoryczne. Dane z systemu Amisco pokazały, że Widzew, w którym pracuję od dwóch lat (od czerwca 2011 r.) także biega na poziomie europejskim, bo osiągał wartość blisko 120 km grając przeciwko silnym zespołom ligowym. To o czymś świadczy. Niestety wciąż w Polsce są zawodnicy w wielu drużynach, którzy nie spełniają kryteriów motorycznych. Wielokrotnie prowadziłem z różnymi trenerami dyskusje o podstawowej różnicy między polskimi a zachodnimi piłkarzami. Zawsze powtarzam, że w Polsce zbytnio nie odbiegamy szybkościowo (mówię to na podstawie zespołów z jakimi pracowałem) co potwierdzają wyniki testów szybkości lokomocyjnej czyli sprintu na odcinku 5, 10, 30 metrów. Niestety wydolność tlenowa organizmu, której miarą jest VO2max – czyli maksymalny pobór tlenu - podawany w ml/kg/min jest ciągle za niska, bo na poziomie 50 ml/kg/min, a nie 60-ciu kilku jak to ma miejsce w najlepszych klubach świata. Myślę, że problemem jest także zdolność do wykonywania wielu sprintów na przełomie całego meczu z jak najmniejszą utratą mocy oraz szybką regeneracją, mimo braku kompletnego odpoczynku. Nasuwa się tu odpowiedni trening poprawiający te zdolności oraz przede wszystkim predyspozycje genetyczne danego piłkarza.
Łukasz Bortnik
O roli jaką w przygotowaniu zawodnika odgrywa dieta
Wciąż w Polsce brakuje świadomości zawodników co do zdrowej i właściwej diety dla piłkarza opartej w dużej mierze na węglowodanach. Również różne formy odnowy biologicznej po meczu i treningu, która pozwalają na szybszą regenerację organizmu i powrót do pełnej gotowości fizjologicznej nie są wśród piłkarzy zbyt popularne. Dieta niska w węglowodany, zbyt mało białka po treningu, dużo tłuszczów zwierzęcych uniemożliwia optymalną adaptację do treningów, regenerację i odbudowę glikogenu oraz tkanki mięśniowej po wysiłku. Niestosowanie właściwych odżywek w trakcie meczu; nie dbanie o codzienne, optymalne nawodnienie organizmu, nie dbanie o odpoczynek po treningu powoduje, że zawodnik czuje się zmęczony, co w konsekwencji może prowadzić do urazów mniej lub bardziej poważnych.
O różnicy między młodymi piłkarzami teraz a kiedyś (10 - 20 lat temu)
Mam nadzieję, że w pewnym sensie są bardziej świadomi tego jak powinno wyglądać życie zawodowego piłkarza w kontekście diety, odpoczynku, odnowy biologicznej niż dawniej. Zawodnicy powinni wiedzieć dlaczego trenują tak, a nie inaczej; Mam nadzieję, że dzisiejszy trening który jest bardziej zindywidualizowany – uwzględniający fizjologiczne różnice pomiędzy dorosłym, a młodym organizmem, stwarza te warunki do lepszego rozwoju młodych zawodników i nie tylko. Na pewno trening przywracania właściwych wzorców ruchowych, nauczanie techniki wykonywania podstawowych ćwiczeń siłowych (przysiad, wypad), ćwiczenia stabilności centralnej i czucia głębokiego – to wszystko powinno zmniejszać u nich ryzyko odniesienia kontuzji, doświadczania stanów przeciążeniowych, oraz w większym stopniu wykorzystywać ich potencjał.
O postępach w procesie treningowym łódzkiej drużyny
Jako osoba odpowiedzialna za przygotowanie fizyczne nie wyobrażam sobie, aby zespół opadł z sił już w 60 minucie. Staramy się tak pracować z zespołem w oparciu o naukę o sporcie (sport science), i fizjologię wysiłku fizycznego, aby grać na wysokich obrotach przez pełne 90 minut. Przykładem tego jest chociażby mecz z Jagiellonią z ubiegłego sezonu, gdzie drużyna parła przez pełne 90 minut do przodu, zdołała strzelić dwa gole mimo dwubramkowej straty. Na to też wpływa właściwe nastawienie mentalne, charakter, chęć zwycięstwa (co oczywiście cechuje najlepszych), dyspozycja dnia, na którą ma wpływ szereg czynników, które poprzedzały mecz podczas całego mikrocyklu pracy. W Widzewie, mimo tego, iż pozbyliśmy się dość znacznej grupy zawodników, mogę powiedzieć, że widać dość zadowalający postęp motoryczny naszych piłkarzy. Widać różnicę w wynikach testów motorycznych jakie przeprowadzamy regularnie i systematycznie w klubie. Dotyczą one nie tylko odporności na zmęczenie i zdolności do wykonywania długotrwałych wysiłków w trakcie meczu, ale również testów szybkości i mocy kończyn dolnych.
Łukasz Bortnik
O kryzysie w trakcie sezonu
Zdarzają się różne sytuacje w trakcie trwania sezonu. Bywają momenty kryzysowe (z często nieznanych powodów – od tego jest sztab trenerski i grupa kompetentnych osób, które starają się szybko odnaleźć przyczynę jakichś niepowodzeń), które należy jak najszybciej rozszyfrować i odpowiednio zareagować. Po to wykonujemy testy i na bieżąco monitorujemy zawodników, aby wiedzieć co dzieje się każdego dnia z zawodnikami. Muszę powiedzieć, że jestem w trakcie tworzenia programu, który zrewolucjonizuje sposób pracy trenerów w Polsce i pozwoli im jeszcze lepiej działać i indywidualizować pracę z zawodnikami. Tego na pewno nam Polakom brakuje w porównaniu do Zachodu. Należy pamiętać, iż w składzie Widzewa jest wielu młodych zawodników jak np. Alex Bruno, Patryk Stępiński czy Mariusz Rybicki. Są to bardzo młode organizmy, które jeszcze na pewno mogą inaczej reagować na obciążenie treningowe i meczowe na tym poziomie.
O współpracy z trenerem Radosławem Mroczkowskim
Cieszę się, że mam możliwość współpracy z Radkiem Mroczkowskim, który w 100% pozwala mi wykonywać moją pracę. Życzę każdemu, kto pracuje w tym samym zawodzie co ja, żeby miał właśnie taką współpracę z pierwszym trenerem.
O postępie zawodników Widzewa
W kwestii wydolności, którą oceniamy na podstawie 2 parametrów tj.: VO2max oraz progu przemian beztlenowych (VT) można stwierdzić, że w przeciągu 2 lat współpracy nastąpiła poprawa o 6 - 7% (maksymalny pobór tlenu) i 8% (VT). Porównując aktualne dane do wyników innych klubów w jakich pracowałem w Polsce jest to różnica około 13% co do maksymalnego poboru tlenu (VO2max) oraz aż 15% co do progu przemian beztlenowych (VT). Szybkość lokomocyjna na odcinkach 5, 10 i 30 m wzrosła o około 3% - 5%. Moc kończyn dolnych na podstawie testu mierzącego wysokość wyskoku dosiężnego bez zamachu wzrosła o 7%. Ten progres na pewno daje dużo satysfakcji, choć wiadomo, że w piłce nożnej to jednak umiejętności czysto piłkarskie odgrywają kluczową rolę i tylko i wyłącznie w połączeniu z ”motoryką” dają szansę na podbój świata piłkarskiego przez duże P.
***
Łukasz Bortnik - trener przygotowania fizycznego Widzewa Łódź, magister Nauki o sporcie I Promocji zdrowia. Wykształcenie zdobył w USA w College of DuPage oraz w Kalifornia University of Pennsylvania. Jest jedynym Polakiem, który ukończył liczne specjalizacje z dziedziny przygotowania fizycznego w sporcie prestiżowych organizacji sportowych i piłkarskich za granicą tj.: Specjalista od przygotowania fizycznego w piłce nożnej - kurs Angielskiej Federacji Piłkarskiej (The Football Association Fitness Trainers Award), Certyfikowany Specjalista od Przygotowania Siłowego i Kondycyjnego (Certified Strength & Conditioninig Specialist) - prestiżowa specjalizacja National Strength & Conditioning Association (USA), trener osobisty oraz Specjalista od Przygotowania Fizycznego (Certified Personal Rainer oraz Performance Enhancement Specialist – specjalizacja National Academy of Sports Medicine (USA). Specjalista od Przygotowania Fizycznego i nauki o piłce nożnej Angielskiej Federacji Piłkarskiej (The Football Association Applied Football Science & Conditioning) to kurs, który realizuje obecnie. Trener Widzewa odbył także staż w SPARQ – instytucji powiązanej z NIKE, które współpracuje z Reprezentacją Stanów Zjednoczonych w kwestii treningu siłowego i szybkościowego. Bortnik współpracuje także Southampton Solent University (Anglia) w osobie wybitnego fizjologa Stewarta Bruce-Low. Łukasz Bortnik posiada również licencję trenerską „B” Amerykańskiej Federacji Piłkarskiej (US Soccer Federation „B” License). Jako trener oraz specjalista ds. przygotowania fizycznego w najwyższej klasie rozgrywkowej pracował w takich klubach jak Pachuca Club De Futbol (Meksyk), GKS Bełchatów i Cracovii Kraków. Od czerwca 2011 r. dba o przygotowanie fizyczne Widzewa Łódź.
Mariusz Woźniak