Ministerstwo Spraw Zagranicznych od 2012 roku przejęło od Senatu obowiązek udzielania dotacji dla Polonii i Polaków za granicą. Resort - zgodnie z wymogami Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia 24 kwietnia 2003 roku - wprowadził ramy organizacyjne i prawne dla rozdzielania dotacji organizacjom współpracującym z Polakami za granicą.
Ministerstwo zorganizowało konkurs na realizację zadania publicznego "Współpraca z Polonią i Polakami za granicą w 2013 roku”. W jego regulaminie określono kryteria, na podstawie których oferty były oceniane. Powołano też komisję do oceny i wyboru wniosków, dla której również opracowano regulamin. W jej pracach uczestniczyły 44 osoby, które miały wiedzę i doświadczenie pozwalające na ocenę wniosków dotyczących projektów polonijnych i przygotowania konkursów dla organizacji pozarządowych.
W wyniku konkursu MSZ zawarło 93 umowy na dofinansowanie projektów, których wartość wyniosła prawie 58 mln zł, w tym kwota dotacji ponad 50 mln zł.
NIK: stwierdziliśmy nieprawidłowości
Najwyższa Izba Kontroli oceniła, że przyjęte regulacje prawne oraz ich realizacja nie w pełni zapewniły przejrzystość wyboru projektów, jawność postępowania i jednakowe traktowanie wszystkich przystępujących do konkursu podmiotów.
NIK stwierdziła kilka nieprawidłowości wynikających z błędów w pracy komisji m.in.: dopuszczenie do prac nad ocenami ofert członka komisji, który zadeklarował konflikt interesów; zaakceptowanie błędów w kosztorysach trzech (z 53 skontrolowanych) umów dotacji; niepełne dokumentowanie wszystkich czynności związanych z oceną ofert.
Zauważono również, że przy wyborze niektórych ofert stosowano dwuetapową ocenę merytoryczną (oferty te zyskiwały dzięki temu dodatkowe punkty). W ten sposób 54 oferty (z ocenianych merytorycznie 323) zostały uprzywilejowane w stosunku do pozostałych. NIK uznaje, że było to naruszenie zasad jawności i uczciwej konkurencji.
Izba zwraca też uwagę, że ministerstwo zbyt późno podpisywało umowy na udzielanie dotacji, co skracało organizacjom czas na wykonanie projektu. Pierwsze umowy podpisane były dopiero dwa i pół miesiąca po zakończeniu konkursu, ostatnie nawet po upływie pół roku. NIK za niedopuszczalne uznaje tłumaczenia resortu dotyczące konieczności dokonania wewnętrznych konsultacji.
Najwyższa Izba Kontroli w podsumowaniu raportu podkreśla, że widzi konieczność opracowania i przyjęcia Programu Rządowego, który określi strategiczne cele i zadania rządu. Może on być podstawą do opracowania zasad współpracy na poziomie operacyjnym. Co prawda istnieje "Rządowy Program Współpracy z Polonią i Polakami za granicą”, przyjęty w październiku 2007 roku, jednak zadania w nim określone kończą się na roku 2012. Oznacza to, że Polska nie ma rządowego planu współpracy z Polonią i Polakami za granicą.
"Zmieniliśmy zasady"
Ministerstwo Spraw Zagranicznych tłumaczy, że zastosowało się do uwag NIK i w konkursie obejmującym 2014 rok zmieniło zasady.
- Tegoroczny konkurs wsparcia dla Polonii został udoskonalony między innymi w oparciu o wnioski Izby. W raporcie zostało to zresztą odnotowane. Za to jesteśmy wdzięczni - powiedział rzecznik MSZ Marcin Wojciechowski.
- Dokładamy najwyższych starań, aby konkursy organizowane przez MSZ były jak najbardziej przejrzyste i żeby nie było żadnych wątpliwości, że dotacje przyznawane są podmiotom, które dają rękojmię jak najlepszej realizacji celów zawartych w warunkach organizacji konkursów - dodał.
Zobacz galerię: DZIEŃ NA ZDJĘCIACH>>>
NIK, PAP, kk