W barakach żołnierze zastali ponad 700-set skrajnie wyczerpanych więźniów, w tym pół tysiąca dzieci. W środowych uroczystościach bierze udział prawie 200 byłych więźniów obozów koncentracyjnych.
Pozostałych blisko 60 tysięcy więźniów Niemcy ewakuowali wcześniej w głąb Niemiec w tak zwanym marszu śmierci. W sumie w obozie hitlerowcy zgładzili ponad milion 100 tysięcy osób, głównie Żydów, ale także przedstawicieli kilkudziesięciu innych narodów.
Żydzi stanowili blisko 90 procent ofiar Auschwitz. Obóz był także miejscem zagłady Polaków - inteligencji, działaczy społecznych i politycznych, członków konspiracji oraz jeńców sowieckich, a także Cyganów.
Dla cudem ocalałych więźniów Auschwitz - Birkenau 27 stycznia to jeden z najważniejszych dni w życiu wspomina Anna Stachowiak, która w wieku 9 lat trafiła do Auschwitz i doczekała wyzwolenia przez czerwonoarmistów.
Paweł Sawicki z muzeum Auschwitz - Birkenau podkreśla, że 65. rocznica wyzwolenia obozu to jedna z ostatnich okazji, by spotkać się z żyjącymi jeszcze świadkami tragedii. Sawicki dodaje, że tegoroczne uroczystości oprócz historycznego będą miały wymiar edukacyjny. Podczas obchodów głos zabiorą trzej byli więźniowie: Marian Turski, August Kowalczyk i Edward Paczkowski. Będą też obecni przedstawiciele ministerstw edukacji z ponad 30 krajów.
Prezydent i premier na uroczystościach
Środowe uroczystości o godzinie 9:00 rozpocznie konferencja ministrów edukacji, którzy mają debatować jak uczyć o zagładzie. Główne uroczystości na terenie byłego obozu Birkenau rozpoczną się o godzinie 14:30. W uroczystościach wezmą udział między innymi prezydent Lech Kaczyński, premier Donald Tusk, przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek oraz premier Izraela Benjamin Netanjahu. Rosję reprezentować będzie minister Edukacji i Nauki Andriej Fursenko. Uroczystości zakończy wspólna modlitwa oraz zapalenie zniczy i złożenie wieńców przy Pomniku Ofiar.
Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu
27 stycznia jest obchodzony Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu. Upamiętnia on rocznicę wyzwolenia w 1945 roku największego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.
Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu został uchwalony w rezolucji ONZ pięć lat temu. Przyjęta w 2005 roku rezolucja potępia kłamstwo oświęcimskie, czyli negowanie zbrodni hitlerowskich oraz nietolerancję i przemoc ze względów religijnych lub etnicznych. Zobowiązuje kraje członkowskie do realizacji programów edukacyjnych, które przybliżą przyszłym pokoleniom problem ludobójstwa i będą przed nim przestrzegały. Rezolucja wzywa też do ochrony miejsc upamiętniających Holocaust.
Szacuje się, że w Holocauście zginęło około 6 milionów Żydów, co stanowiło 1/3 wszystkich Żydów na świecie, a połowa zgładzonych to Żydzi polscy. Holocaust przetrwało 10 procent żydowskiej społeczności w Polsce. Dwa miliony ofiar Holocaustu to dzieci.
Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu jest również obchodzony na przełomie kwietnia i maja. Jest to związane z rocznicami wybuchu powstania w warszawskim getcie w 1943 roku oraz buntu żydowskiego w obozie Auschwitz-Birkenau w 1944 roku. Razem z obchodami Dnia Pamięci w Oświęcimiu co roku odbywa się wówczas Marsz Żywych.
Przed 2005 rokiem Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Holocaustu obchodzono tylko w niektórych krajach, między innymi w Izraelu, Wielkiej Brytanii, Niemczech i Włoszech.
Rosyjska wystawa
Na terenie byłego obozu Auschwitz zostanie otwarta wystawa opowiadająca o jego wyzwoleniu przez sowieckich żołnierzy. Nazistowski obóz koncentracyjny wyzwolili żołnierze 60. armii Pierwszego Frontu Ukraińskiego.
Ekspozycja zajmuje 212 metrów kwadratowych i mieści się na parterze bloku 14 w byłym obozie Auschwitz I.
Wystawę podzielono na trzy części: Pierwsza opowiada o samym momencie wyzwolenia obozu przez żołnierzy Armii Czerwonej. Część druga poświęcona jest ratowaniu więźniów Auschwitz i pokazuje wydarzenia mające miejsce bezpośrednio po wyzwoleniu. W trzeciej części przedstawione są wysiłki mające na celu dokumentację zbrodni popełnionych w obozie Auschwitz.
Wystawa będzie pierwszym elementem stałej wystawy rosyjskiej, poświęconej losom więźniów Auschwitz pochodzących z ZSRR. Byli to przede wszystkim sowieccy jeńcy wojenni. Szacuje się, że do Auschwitz trafiło ich co najmniej 15 tysięcy.
Organizatorem nowej ekspozycji narodowej Rosji jest - z upoważnienia Ministerstwa Kultury Federacji Rosyjskiej - Centralne Muzeum Wielkiej Wojny Ojczyźnianej 1941-1945.
"Tęsknię za Tobą Żydzie"
W środę w całej Polsce startuje także oficjalnie akcja "Tęsknię za Tobą Żydzie". To projekt artysty Rafała Betlejewskiego. Jego celem jest wyrażenie tęsknoty za Żydami polskimi, którzy zginęli podczas drugiej wojny światowej
Betlejewski rozpoczął akcję od malowania na murach polskich miast napisu "Tęsknię za Tobą Żydzie". Jak mówi, w ten sposób podjął walkę ze stereotypami, bowiem napisy na murach często są antysemickie. Na warszawskiej Woli ktoś zamazał słowo "Żydzie" i pozostawił napis "Tęsknię za Tobą". Autor ma nadzieję, że zrobiono to z pobudek walki z antysemityzmem.
Przedsięwzięcie Betlejewskiego to nie tylko malowanie na murach hasła. Autor zaprasza również mieszkańców miast od wieków związanych z Żydami do wspólnego fotografowania się przy pustym krześle, symbolu nieobecności Żydów w Polsce. Powstał także portal www.Tesknie.com, gdzie można dzielić się wspomnieniami.
Według autora projektu, dla Polaków synonimem słowa "zagłada" powinno być słowo "utrata". Projekt potrwa rok.
Informacyjna Agencja Radiowa (IAR)