Logo Polskiego Radia
IAR
Filip Ciszewski 24.03.2021

"Ich historie rzadko kończyły się dobrze". Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką

"Wspominamy dzisiaj Polaków, którzy podczas niemieckiej okupacji nieśli pomoc Żydom. Ich historie rzadko kończyły się dobrze. Znacznie częściej ginęli - oni oraz Żydzi, których wspierali. Bez sądu, bez obrony, na miejscu" - napisał wicepremier Piotr Gliński. Dziś Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. 

"Dzisiaj, dzięki działalności wielu instytucji kultury, przywracamy im imię, przywracamy im miejsce w historii, pamięć o nich” - podkreślił Piotr Gliński.

Ulmowie i Kat 1200 IPN.jpg
Zgładził trzy rodziny, nie poniósł kary. Do Polski trafi prywatne archiwum kata Ulmów

Minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu namawia też do odkrywania historii bohaterów, którzy oddali życie, niosąc pomoc tym, którzy jej najbardziej potrzebowali, w czasach, w których prosty odruch solidarności wymagał często heroizmu. 

Rocznica śmierci rodziny Ulmów

Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką jest polskim świętem państwowym. Został ustanowiony z inicjatywy prezydenta w 2017 roku. Jest obchodzony 24 marca - w rocznicę śmierci ośmioosobowej rodziny Ulmów z Markowej, rozstrzelanej przez niemieckich żandarmów.

Skalę pomocy obrazuje Sad Pamięci w Markowej - nawiązujący z jednej strony do sadowniczej pasji Józefa Ulmy, a z drugiej - do Ogrodu Sprawiedliwych w Yad Vashem. Na podświetlanych tablicach umieszczono nazwy około 1,5 tysiąca miejscowości, w których Żydzi ratowani byli przez Polaków odznaczonych potem tytułem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata".

Żydzi holokaust grupa ładosia paszporty paragwaju.JPG
Grupa Ładosia. Jak powstała i jakie były jej cele?

"Archiwum Eissa"

Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu prowadzi szereg działań dokumentujących nieznaną historię Polaków, którzy ratowali ludność żydowską przed Zagładą.

W 2018 roku dzięki współpracy Ambasadora RP w Bernie, Muzeum Auschwitz-Birkenu oraz MKiDN odzyskano tak zwane "Archiwum Eissa", które dokumentuje finansowaną przez polski rząd akcję ratunkową prowadzoną w okresie II wojny światowej z Berna przez ówczesnego polskiego ambasadora Aleksandra Ładosia i jego dyplomatów oraz współpracujące z nimi organizacje żydowskie. W Bernie wystawiono wtedy kilka tysięcy nielegalnie zdobytych paszportów Ameryki Łacińskiej, ratując życie wielu ludziom.

Czytaj także:

W 2020 roku ukazała się wydana przez MKiDN we współpracy Muzeum Auschwitz-Birkenau książka dokotr Danuty Drywy pod tytułem "Poselstwo RP w Bernie. Przemilczana historia".

Dzień Polaków 1200 free.jpg
Dr Gontarek: polska dyplomacja udzielała pomocy Żydom niemal wszędzie

Grupa Ładosia jest jednym z ustanowionych przez Sejm RP patronów roku 2021.

"Zawołani po imieniu"

Pamięci Polaków, którzy kosztem życia własnego i rodziny ratowali Żydów, poświęcony jest projekt Instytutu Pileckiego "Zawołani po imieniu", który upamiętnia te osoby - ich imiona i nazwiska, które zbyt długo pozostawały niewypowiedziane, nieznane, zapomniane. Materialnym symbolem upamiętnienia jest tablica z inskrypcją w języku polskim i angielskim, umieszczona na kamieniu.

Przekrojowa stała wystawa poświęcona "Zawołanym po imieniu: jest prezentowana w warszawskim Domu Bez Kantów.

ulmowie_663x364.jpg
Rodzina Ulmów - symbol polskiej pomocy Żydom

Pomnik i filia muzeum

Z inicjatywy Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu na Placu Grzybowskim w Warszawie planowane jest stworzenie filii Muzeum Historii Polski poświęconej Polakom Ratującym Żydów podczas II wojny światowej.

Czytaj także:

MKDNiS zaangażowało się również w budowę Pomnika Polaków Ratujących Żydów na placu Grzybowskim.

W okupowanej przez Niemców Polsce w czasie II wojny światowej za pomoc Żydom groziła kara śmierci.

fc