Dwa lata temu Bożena Dudko znalazła w pracowni Ryszarda Kapuścińskiego klisze, a na nich kilkaset czarno-białych zdjęć. Jak się okazało, pochodziły one z podróży reportera po ZSRR i republikach poradzieckich, które odbył w latach 1989 – 1991. Z tego materiału, którego próbę segregacji podjął za życia już sam autor, wybrano pięćdziesiąt fotografii, które możemy teraz oglądać w warszawskiej Zachęcie.
Dzięki tej wystawie możemy odbyć podróż po imperium radzieckim w dobie przemian i spojrzeć na nie oczami Kapuścińskiego. Zobaczymy ówczesną codzienność w Moskwie i Wilnie, zajrzymy też do Gruzji i Armenii. Ale…
… tych fotografii nie moża uznać za ilustracje książki “Imperium”. – mówi Anna Tomczak, kuratorka wystawy – To był rzeczywiście materiał fotograficzny wówczas wykonany, jednak zdjęcia te nie są bezpośrednim przełożeniem tego, co Ryszard Kapuściński później napisał.
Co zatem można zobaczyć na fotografiach? Pomogą nam one spojrzeć na wielką historię przez pryzmat krótkich momentów, uchwyconych obiektywem. Zdjęcia przedstawiają przypadkowe osoby, tłumy ludzi w czasie manifestacji, jakich wtedy było wiele, albo miejsca, które go zainteresowały z jakiś powodów, często kuriozalnych. Z tych zdjęć wyziera obraz końca epoki jednego imperium, na gruzach którego powstają nowe państwa i nowe porządki. Ten emocjonalny fotoreportaż pozostawia nam samym interpretację utrwalonych w nim momentów: Ryszard Kapuściński nigdy nie podpisał zdjęć.
W większości zdjęcia, prezentowane na wystawie, nie były jeszcze nigdy publikowane ani pokazywane. Wyjątek stanowi kilka z nich, które zostały umieszczone w albumie “Ze świata”. Prawdziwą gratką dla wielbicieli Kapuścińskiego będą też, włączone do wystawy, fotografie z pierwszej po czterdziestu latach podróży Kapuścińskiego do jego miasta rodzinnego – Pińska, którą odbył w 1979 roku.
Wystawa zdjęć Ryszarda Kapuścińskiego Z “Imperium” jest otwarta w Narodowej Galerii Sztuki “Zachęta” do 20 lutego 2011 roku.
Zapraszam,
Agnieszka Obszańska
agnieszka.obszanska@polskieradio.pl
Teren Kultura, 3 stycznia 2011