Czytamy listy Józefa Czapskiego i Ludwika Heringa
"List, to ostatecznie zawsze wiedziałem, też twórczość i rozmowa i obcowanie z drugim człowiekiem. Dlatego tak nienawidzę pisania" - w jednym z listów do Józefa Czapskiego zwierzał się Ludwik Hering. A przyjaciel tak mu odpowiadał: "Listy Twoje, którymi tak gardzisz, zawsze przynoszą mi ogień".
Tych listów pisanych przez obu artystów zachowało się ponad 230. Najstarsze są kartki wysyłane przez Ludwika Heringa z okupowanej Warszawy do obozu w Starobielsku, gdzie był więziony Józef Czapski. Listy Czapskiego z tego okresu zaginęły. A ostatnie pochodzą z czerwca 1982 roku - zostały wysłane dwa lata przed śmiercią Ludwika Heringa.
Józef Czapski. Serwis specjalny Polskiego Radia
- Jest to obraz doskonałego kontaktu: ponad granicami, ponad żelazną kutyną - opowiadał w Dwójce Tadeusz Sobolewski, który znał Heringa dzięki Mironowi Białoszewskiemu.
Ludmiła Murawska-Péju (która znała obu artystów) również podkreślała, jak niezwykła relacja łączyła obu korespondentów. - To są listy o miłości. Józef był dla Ludwika punktem odniesienia, on ciągle o nim, i do niego!, myślał. Wszystko z nim konfrontował - mówiła, wspominając choćby chwile, gdy przychodziły listy od Czapskiego. "Biegłam do Ludwika do pracy".
W jakim sensie, jak mówił Adam Zagajewski, listy te były "dowodem na istnienie" czy - to z kolei słowa Tadeusza Sobolewskiego - były "prawdziwe, ale nie bebechowate"? Dlaczego zbiór tych tekstów może być uznany za "ostatnią tego typu korespondencję romantyczną"?
Wśród przejmujących wspomnień Ludmiły Murawskiej-Péju o obu artystach znalazły się m.in. opowieści o szczególnym światoodczuciu Ludwika Heringa: "On był zupełnie nieodporny na cudzy ból, był bez skóry".
***
Tytuł audycji: Dwukropek
Prowadzi: Dorota Gacek
Goście: Ludmiła Murawska-Péju (siostrzenica Ludwika Heringa, jedna z bohaterek tej korespondencji; to dzięki niej listy do nas docierają, bo je przechowała, spisała i opracowała), Adam Zagajewski (poeta, eseista, który w posłowiu do wydania listów napisał: "każdy, kto przeczyta uważnie tę korespondencję, będzie odmieniony"), Piotr Kłoczowski (redaktor serii "Mnemosyne", w której korespondencja się ukazuje), Tadeusz Sobolewski (krytyk filmowy)
Data emisji: 26.02.2017
Godzina emisji: 21.00
jp/mc