Logo Polskiego Radia
PolskieRadio 24
Jakub Wacławski 02.06.2016

Debata Poranka: 4 czerwca wczoraj i dziś

4 czerwca to ważna data lat transformacji. W 1989 roku odbyły się pierwsze częściowo wolne wybory w powojennej Polsce, a trzy lata później – w 1992 roku – Sejm, na tle kryzysu lustracyjnego, odwołał rząd Jana Olszewskiego. O tych wydarzeniach w Polskim Radiu 24 mówili Piotr Gursztyn, dyrektor TVP Historia i Bartosz Machalica z Centrum im. Ignacego Daszyńskiego.
Posłuchaj
  • 03.06.16 Debata Poranka: Piotr Gursztyn i Bartosz Machalica
  • Przemówienie sejmowe Jana Olszewskiego z 1992 (nagranie archiwalne)
  • - Wiedziałem, że ten spadek po dawnych służbach bezpieczeństwa, to jest ładunek podłożony pod tę konstrukcję państwa, które teraz budujemy - mówił premier Jan Olszewski. Fragment konferencji prasowej premiera Jana Olszewskiego i szefa Urzędu Ochrony Państwa Piotra Naimskego. (PR, 4.06.1992)
Czytaj także

Jak podkreślał w Polskim Radiu 24 Piotr Gursztyn, 4 czerwca 1992 roku "grupa obywateli mogła poczuć się oszukana". – W opinii części społeczeństwa premier Olszewski został wbrew zasadom obalony, w sytuacji gdy próbował dokonać oczyszczenia polskiego życia publicznego – wskazywał publicysta. Bartosz Machalica z kolei przekonywał, że lustracja nie miała wpływu na koniec rządu Jana Olszewskiego. 

– Rząd Jana Olszewskiego nie mógł rządzić dalej, ponieważ nie miał większości parlamentarnej – przypominał politolog. – Niektórzy twierdzą, że prawica wówczas pracowała nad tym, by odejść od władzy "z przytupem", zbudować pewnego rodzaju mit. To się udało – dodawał gość PR24. Z taką oceną nie zgodził się Piotr Gursztyn

– Sejm był rozdrobiony, był skonstruowany w taki, a nie inny sposób. Stworzenie trwałej układanki, dającej większość, było bardzo trudne – mówił. – Legenda budowana wokół 4 czerwca 1992 narodziła się później. Gdyby to było zaplanowane działanie, prawica w latach 1992-1997, w czasie chaosu i gorszących sporów, wyglądałaby inaczej. Nie byłoby wojny o przywództwo – zauważył Piotr Gursztyn

Odwołanie rządu Jana Olszewskiego - czytaj więcej

W rozmowie z gośćmi Polskiego Radia 24 również o tym, czy w przypadku, gdyby Sejm w nocnym głosowaniu z 4 na 5 czerwca 1992 roku nie odwołał rządu Olszewskiego, lustracja byłaby orężem w walce politycznej. 

Odsunięcie od władzy Jana Olszewskiego odbywało się bowiem w cieniu sejmowej uchwały, która zobowiązywała ministra spraw wewnętrznych do udzielenia "pełnej informacji na temat urzędników państwowych od szczebla wojewody wzwyż, a także posłów i senatorów (…), będących współpracownikami Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w latach 1945-1990".

Pierwsza część Debaty Poranka to ocena ekspertów dotycząca innego wydarzenia, które miało miejsce 4 czerwca, tyle że 1989 roku. Wówczas odbyły się pierwsze częściowo wolne wybory w powojennej Polsce. 

Więcej w całej rozmowie.


Piotr Gursztyn i Bartosz Machalica Piotr Gursztyn i Bartosz Machalica/fot.PR24/TB

Polskie Radio 24

----------------------

Data emisji: 3.06.16

Godzina emisji: 9.15