Urodzona w Wilnie Jadwiga Tejszerska od młodych lat, jako harcerka była zaangażowana w działalność patriotyczną. Wybuch I wojny i ofensywa niemiecka w 1915 roku sprawiły, że znalazła się w białoruskim Mińsku, gdzie na przełomie lat 1917-1918 związała się z Polską Organizacją Wojskową. - Została komendantką oddziału żeńskiego POW, który zrzeszał uczennice gimnazjów mińskich. Dziewczyny zajmowały się działalnością kurierską i wywiadowczą - opowiadał Wojciech Cygan.
Już po odzyskaniu niepodległości Tejszerska, ze względu na urodę nazywana "Dziunią", kontynuowała działalność jako polski szpieg. Wyprawiała się za linię frontu z bolszewikami, w celu nawiązania kontaktów z polskimi organizacjami konspiracyjnymi w Smoleńsku i Orszy. Wyprawa z roku 1920 okazała się dla niej zgubna, na skutek zdrady jednego z żołnierzy polskich. - Zastosowano wobec niej tortury, a gdy nie dało to efektów, wysłano ją na dalsze śledztwo do Moskwy, gdzie poprzez agitację próbowano ją przeciągnąć na stronę bolszewicką. Ona postanowiła podjąć grę z bolszewikami - mówił gość audycji "Ludzie niepodległości".
Wojciech Cygan opowiadał o okolicznościach, w jakich Tejszerskiej udało się uciec bolszewikom i za ich pieniądze zorganizować w rejonie Mińska dwa polskie oddziały partyzanckie. W audycji mówiliśmy też o skrytobójczym mordzie na "Dziuni" i próbach oskarżania ją o współpracę z bolszewikami w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Władze polskie już w tamtym okresie nie miały jednak wątpliwości, że Tejszerska była bohaterką i jej imieniem nazywano nie tylko drużyny harcerskie, ale też szkoły na Kresach.
Pośmiertnie została odznaczona Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
***
Tytuł audycji: "Ludzie niepodległości" w paśmie "Eureka"
Prowadzi: Dorota Truszczak
Gość: Wojciech Cygan (historyk)
Data emisji: 11.12.2017
Godzina emisji: 21.10
bch/kh